Zamek królewski w Sandomierzu

Opis

Wzmiankowana przez Galla Anonima warownia na wzgórzu istniała już w XI wieku, jako jedna z siedzib książęcych. Po rozbiciu dzielnicowym, w XII wieku gród stał się główną siedzibą książąt sandomierskich.

Był to prawdopodobnie gród drewniany, otoczony wałem ziemno-drewnianym oraz przedwalem z palisadą. Od strony wysoczyzny przekopano fosę.

Zamek murowany wzniesiony został w XIV wieku przez króla Kazimierza Wielkiego i prawdopodobnie w tym okresie połączono z murami miejskimi. Wieża południowo-zachodnia, tzw. Kurza Stopa, została wybudowana w 1480 roku.

W latach dwudziestych XVI wieku, za czasów Zygmunta Starego, zamek przebudowano w rezydencję renesansową, według projektu mistrza Benedykta. Później był jeszcze wielokrotnie przebudowywany pod okiem wybitnego architekta i rzeźbiarza Santi Gucciego.

Zamek składał się z czterech skrzydeł otaczających kolumnowy dziedziniec.
W 1656 roku zamek został wysadzony w powietrze przez wycofujące się wojska szwedzkie. Ocalało tylko skrzydło zachodnie z wieżami. W latach 1680 -1686, na zlecenie króla Jana III Sobieskiego, skrzydło zachodnie zamku przebudowano w główny korpus zamku, w stylu barokowym.

Po ostatnim rozbiorze Polski zamek sandomierski został przez władze austriackie zamieniony na sąd i więzienie. Na początku XIX wieku wyburzono pozostałości dawnej zabudowy na dziedzińcu zamkowym. Dziedziniec otoczono nowym, półkoliście biegnącym murem. Gmach zamku przebudowano w stylu klasycystycznym. Pod koniec XIX wieku do murów dostawiono zabudowania więzienne. Więzienie istniało tu do 1959 roku.

Na początku lat 60. XX wieku przeprowadzono gruntowny remont zamku z przeznaczeniem na cele muzealne. Wyburzono wówczas XIX-wieczną zabudowę więzienną, pozostawiając jedynie zachodnie skrzydło dawnego zamku.
Obecny zamek to czterokondygnacyjny gmach na planie wydłużonego prostokąta z dwiema wieżami narożnymi od strony zachodniej. Na dziedzińcu zamkowym zachowała się stara studnia, a pod powierzchnią - fundamenty Kazimierzowskiego zamku.

Obecnie zamek sandomierski jest siedzibą Muzeum Okręgowego.
Z dziedzińca zamkowego roztacza się wspaniały widok na kolano Wisły i miasto Sandomierz.