Zamek na Skale w Trzebieszowicach

Trzebieszowice      0 Opinie

Opis

Była to budowla kamienno-drewniana o charakterze obronnym. Zamek usytuowany był nieopodal Drogi Solnej – szlaku handlowego, prowadzącego z Krakowa, przez Śląsk, Lądek, Kłodzko, na zachód i południe Europy.
Od XIV wieku Trzebieszowice były w posiadaniu rodu von Reichenbach.
W połowie XVI wieku na miejscu dawnego, kamienno-drewnianego zamku obronnego zaczęto wznosić renesansowy dwór z wewnętrznym dziedzińcem. W piwnicach dworu zwanego Steinhof (Kamienny Dwór, Zamek na Skale), przetrwały nieliczne fragmenty kamiennych ścian średniowiecznego zamku. Budowa prowadzona była etapami przez wiele lat, do ok. 1625 roku. Zasadnicza część dworu wraz z wewnętrznym dziedzińcem zbudowana była przed 1613 rokiem. Powstało wówczas dwukondygnacyjne założenie dworskie o charakterze rezydencjonalnym, z niewielkim wewnętrznym dziedzińcem arkadowym i trzema wydłużonymi skrzydłami. Jedynie wschodnie skrzydło nie zostało rozbudowane poza szerokość dziedzińca. Pomimo późniejszych przebudów, do dziś zachowały się herby rodu von Reichenbach, wmurowane w elewacje wschodniego skrzydła pałacu.
Pod koniec XVII wieku, majątek w Trzebieszowicach wraz z okazałą rezydencją nabyła rodzina Wallisów. Był to bogaty ród irlandzki o korzeniach francuskich. Georg Olivier baron von Wallis był cesarskim generałem. On to w 1678 roku nabył Trzebieszowice i rozpoczął modernizację założenia. Dobudowano wówczas nowy człon rezydencji, przedłużając południowe skrzydło w kierunku zachodnim. Znalazły tam miejsce stajnie, a na piętrze dwukondygnacyjna oranżeria, przykryta łamanym, przeszklonym dachem. W miejscu połączenia starej części pałacu z nowym członem, wzniesiono nową wieżę, zwieńczoną barokowym hełmem.
Z czasem całość założenia została przebudowana, tworząc okazały, barokowy pałac.
Trzebieszowice, leżące nieopodal modnego wówczas uzdrowiska Lądek Zdrój, były nie tylko pierwszym na ziemi kłodzkiej majątkiem Wallisów, lecz na wiele lat stały się ich główną rezydencją.
Jeszcze przed 1720 rokiem splantowano część terenu przed pałacem i założono tam wielkodworski, barokowy ogród o powierzchni ok. 12 ha. Główną część zajmował regularny ogród ozdobny oraz ogród letni, gdzie latem wystawiano donice z roślinami egzotycznymi.
W 1765 roku, kiedy na kurację do Lądka Zdroju przybył król pruski Fryderyk II Wielki, zarząd kurortu nie był w stanie zapewnić mu odpowiednich luksusów. Wtedy to pożyczono z pałacu w Trzebieszowicach sprzęty do królewskiego apartamentu. Były to krzesła, stoły, kanapy, a nawet firanki. Z okolicznych majątków pożyczono również łóżka dla świty królewskiej i służby.
W 1783 roku, ponad 1000-hektarowy majątek trzebieszowicki nabył Ludwig Friedrich von Schlabrendorff.
W 1813 roku do Lądka Zdroju przybył król pruski Fryderyk Wilhelm III wraz z rodziną. Dołączył do nich cesarz Rosji Aleksander I Romanow, który podążał za wycofującymi się wojskami napoleońskimi. Król pruski obchodził właśnie urodziny, które postanowił wyprawić w pałacu w Trzebieszowicach. W ten sposób Zamek na Skale gościł jednocześnie dwóch władców europejskich.
Kolejnym członkiem królewskiego rodu, goszczącym w Trzebieszowicach, był przyszły król pruski i cesarz niemiecki Wilhelm I. Młody książę Wilhelm w 1820 roku polował w okolicznych lasach i właśnie tu ustrzelił swojego pierwszego jelenia, co zostało upamiętnione stosowną tabliczką, przybitą do starego buka.
Założenie pałacowo-parkowe w Trzebieszowicach było chętnie odwiedzane przez kuracjuszy z Lądka Zdroju, a także przez turystów. Podziwiano tu pięknie położony pałac oraz zwierzyniec i ogród, gdzie wystawiane były rośliny tropikalne. Rosły tu również egzotyczne drzewa, jak cyprysiki japońskie, sosny wejmuty, jedyna na Ziemi Kłodzkiej sosna czarna smołowa, miłorzęby japońskie, modrzewnik chiński, daglezje, czy cypryśnik błotny amerykański, który wypuszczał korzenie powietrzne (tzw. pneumatofory) do wysokości czterech metrów.
Na początku XX wieku dobra trzebieszowickie należały do hrabiny Wandy von Harbuval-Chamare. W latach 1903 – 1905 hrabina zmodernizowała pałac. Arkadowy dziedziniec przykryto wówczas podwójnym szklanym dachem, tworząc w ten sposób dużą salę, w której zbudowano kominek. Ściany klatki schodowej wyłożono boazerią, zdobioną detalami neorenesansowymi i neobarokowymi.
Na drugiej kondygnacji powstał wówczas wspaniały salon, wyłożony boazerią w stylu secesji i neorenesansu, W salonie tym stoi bogato zdobiony piec kaflowy, do którego przylegają ceramiczne ławy. W salonie znajdują się drzwi z płaskorzeźbą głowy kobiety, zaprojektowaną przez czeskiego grafika i malarza – Alfonsa Muchę. Do salonu prowadzi wejście z arkadowego korytarza, z którego jest widok na dawny dziedziniec zamkowy.
Podczas modernizacji zainstalowano w pałacu centralne ogrzewanie.
W pięknym ogrodzie założono fontannę, odmłodzono drzewostan i odnowiono rzeźby ogrodowe.

Kiedy w 1945 roku weszła do Trzebieszowic Armia Czerwona, zniknęło bogate wyposażenie pałacu. Rosjanie część mebli spalili, a część wywozili. Wywieźli również obrazy i inne dzieła sztuki.
Później w komnatach pałacowych ulokowano zakład psychiatryczny. Przebudowa sal pałacowych na pokoje szpitalne sprawiła, że zniszczono bezpowrotnie zamkową kaplicę, dzieląc ją na kilka pomieszczeń. Kaplica ta była niegdyś jednym z najwspanialszych skarbów Trzebieszowic.
Po przeniesieniu szpitala psychiatrycznego do Stronia Śląskiego, w pałacu mieścił się Ośrodek Wypoczynkowy Okręgowego Zarządu PGR Wrocław. Po zlikwidowaniu PGR-ów w pałacu zorganizowano Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy.
Od 2004 roku pałac należy do firmy Neya sp. z o.o., która po przeprowadzeniu remontu, uruchomiła w pałacu czterogwiazdkowy hotel, nazywając go „ Zamek na Skale”.
W hotelu mieści się restauracja, kawiarnia, sala bilardowa, sala konferencyjna, sala zabaw dla dzieci oraz SPA. W Sali kominkowej pod szklanym dachem (na dawnym dziedzińcu) często organizowane są koncerty, wystawy, odbywają się spektakle teatralne, warsztaty i inne imprezy kulturalne.
Zabytkowe wnętrza pałacu udostępnione są do zwiedzania z przewodnikiem, codziennie w godzinach 10.00 – 17.00, natomiast park jest ogólnie dostępny, zarówno ogród przed pałacem, jak też dolny park nad Białą Lądecką.