Muzeum Zamkowe w Pszczynie

Pszczyna      0 Opinie

Opis

Zamkiem zbudowanym przez litewską księżniczkę, przez wieki władali Piastowie z linii opolsko-raciborskiej, czescy Podiebradowie z Opawy, węgierski ród Thurzów ze Spisza, śląscy Promnitzowie z Żar, Anhaltowie z Köthen oraz Hochbergowie z Książa. W rękach Hochbergów zamek pozostawał do 1945 roku.
W lutym 1945 roku, po wkroczeniu do Pszczyny Armii Czerwonej, w pomieszczeniach zamkowych urządzono szpital przyfrontowy.
Po opuszczeniu zamku przez czerwonoarmistów, w czerwcu 1945 roku władze wojewódzkie podjęły decyzję o utworzeniu w zamku muzeum. Organizację muzeum powierzono doktorowi Józefowi Klussowi, który został mianowany pierwszym dyrektorem.

Muzeum w pszczyńskim zamku otwarto dla publiczności już 9 maja 1946 roku. Początkowo była to ekspozycja sztuki zdobniczej z kolekcji Hochbergów, wystawiana w kilku salach I piętra.

W latach 60. i 70. XX wieku, po przeprowadzeniu gruntownego remontu zamku, muzeum zmieniło nazwę na Muzeum Wnętrz Zabytkowych, gdzie prezentowano wyposażenie wnętrz mieszkalnych z okresu od renesansu do schyłku XIX wieku.

Dopiero w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku przeprowadzono gruntowne prace konserwatorskie. Na podstawie zachowanych fotografii, a także spisów inwentarzowych, przywrócono pomieszczeniom dawne funkcje z czasów Hochbergów. Zadbano również o zabytkową aranżację wnętrz, z zachowaniem dawnych kolorów, złoceń, sztukaterii, itp. W Muzeum zachowało się ok. 80% oryginalnego wyposażenia z przełomu XIX i XX wieku.
Za pieczołowite odtworzenie wnętrz zamku z ich wyposażeniem, które przywróciło blask z początku XX wieku, Muzeum w 1995 roku otrzymało dyplom honorowy od organizacji Europa Nostra, zajmującej się ochroną dziedzictwa kulturowego i środowiska naturalnego.

Dziś w stałej ekspozycji Muzeum zamkowego w Pszczynie jest przede wszystkim ekspozycja zatytułowana „Wnętrza XIX i XX wieku”
Reprezentacyjny westybul połączony z trójbiegowymi, paradnymi schodami, stanowi wytworną wizytówkę zamku.
Na parterze można obejrzeć wnętrza Apartamentu Cesarskiego, a w nim sypialnię i garderobę cesarza Wilhelma II, gabinet i salon dębowy, a także sypialnię cesarzowej Augusty Wiktorii, która czasami odwiedzała tu cesarza.
W zachodnim skrzydle I piętra mieszczą się prywatne apartamenty księcia Hansa Heinricha XV Hochberga oraz jego małżonki księżnej Daisy. Można tu obejrzeć przedpokój myśliwski, prowadzący do gabinetu księcia oraz do salonu narożnego, będącego prywatnym salonem książęcym.
Obok gabinetu księcia mieści się mały przedpokój, z którego jest wejście do sypialni księcia oraz do salonu księżnej. Kolejnymi pomieszczeniami są: sypialnia, buduar i łazienka księżnej Daisy, które z powodu małej powierzchni i cennego, XVIII-wiecznego, oryginalnego wyposażenia, nie są udostępniane zwiedzającym.
W północnym skrzydle I piętra, obok salonu narożnego mieści się biblioteka, wyłożona orzechową boazerią i dekorowana bogatą sztukaterią. Z biblioteką połączony jest salon wielki, również w orzechowej boazerii, w płycinach której umieszczone są wielkoformatowe obrazy z lat 20. XVIII wieku.
Dalej znajduje się apartament gościnny, w skład którego wchodzi salon zielony z kolekcją portretów rodzinnych, narożna sypialnia żółta oraz łazienka różowa, dekorowana widokami Rzymu.
We wschodnim skrzydle mieści się pokój gościnny spokrewnionych z Hochbergami książąt Reuss, z oryginalną, XIX-wieczną , papierową tapetą.
Najbardziej reprezentacyjnym pomieszczeniem w zamku jest dwukondygnacyjna sala lustrzana. Sala ta usytuowana jest po południowej stronie skrzydła głównego i zajmuje I i II piętro. Sala lustrzana początkowo pełniła rolę reprezentacyjnej jadalni, o czym przypomina marmurowy bufet przy wschodniej ścianie. Na ścianach wschodniej i zachodniej umieszczono dwa ogromne lustra, każde o powierzchni 14 metrów kw. Ściany, obramienia okien i drzwi oraz oprawa luster dekorowane są z przepychem sztukaterią i złoceniami. Salę lustrzaną oświetlają trzy bardzo wysokie okna, a także pięć żyrandoli zwisających z sufitu. Nad przeszklonymi drzwiami umieszczone są niewielkie balkoniki z kutymi balustradami. Na te balkoniki można wejść z korytarza II piętra.
Przed wejściem do sali lustrzanej znajduje się galeria lustrzana. Jest to korytarz z czterema dużymi lustrami, między którymi w stiukowych ramach umieszczono malowidła, przedstawiające dobra Hochbergów – zamek w Książu i zameczek myśliwski w Promnicach. Galeria ta dekorowana jest sztukaterią, trofeami myśliwskimi i bronią.

Dominującą ekspozycją II piętra jest wystawa poświęcona tradycjom łowieckim książąt Anhaltów i Hochbergów. Znajdują się tu szafy z palną bronią myśliwską oraz liczne trofea myśliwskie. Są tu poroża jeleni, saren, łosi, wypchane łby jeleni, dzika, żubra, skóra z niedźwiedzia upolowanego w lasach pszczyńskich, a także wypchany żubr z Puszczy Białowieskiej. Poza trofeami myśliwskimi można tu podziwiać również obrazy o tematyce łowieckiej, a także porcelanę zdobioną scenami łowieckimi.
Na II piętrze mieści się kilka pokoi w stylu empire. Jest tu empirowy salon, gabinet i salon muzyczny. Natomiast jadalnia zaaranżowana jest w stylu secesyjnym.

We wschodnim skrzydle II piętra mieści się osobna ekspozycja otwarta 9 maja 2001 roku. Jest to „Gabinet Miniatur”, w którym zgromadzono ok. 200 miniaturowych dzieł sztuki z okresu od XVIII do XX wieku.

12 maja 2011 roku otwarto nową wystawę stałą zatytułowaną „Znane i nieznane”, która prezentuje ok. 260 eksponatów. Obiekty te znajdowały się poprzednio w magazynach muzeum lub są nowymi nabytkami. Na tej wystawie prezentowane są również najcenniejsze zabytki, które dawniej były już eksponowane w poprzednich aranżacjach.

25 października 2014 roku otwarto kolejną wystawę stałą, pod nazwą „Sala Polska im. Księcia Józefa Poniatowskiego”. Ekspozycję stanowią meble, dzieła sztuki, wyroby rzemiosła artystycznego, książki, obrazy, dokumenty itp. Obiekty te pochodzą z dawnych, lwowskich zbiorów Heleny Dąbczańskiej, z darów prof. Zdzisława Żygulskiego oraz eksponaty dotyczące historii i kultury polskiej, pochodzące ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Pszczynie. Ekspozycję uzupełniają reprodukcje cennych zabytków z Muzeum Czartoryskich w Krakowie, a także Muzeum Narodowego w Warszawie. Wystawa ta uświadamia związki Pszczyny i jej właścicieli z kulturą polską. Pszczyna w okresie swej świetności leżała bowiem na pograniczu kulturowym, gdzie przenikała się kultura polska, czeska, węgierska i niemiecka. Warto o tym pamiętać.

23 października 2015 roku otwarto następną wystawę stałą. Jest to „Galeria Portretów”, gdzie prezentowane są portrety trzech kolejnych rodów panujących w Pszczynie od połowy XVI wieku do końca II wojny światowej. Są to portrety Promnitzów, Anhaltów i Hochbergów, a także osób skoligaconych z tymi rodami. Wystawa pozwala zapoznać się ze związkami genealogicznymi arystokracji środkowoeuropejskiej, a także zauważyć ciągłość rodu i tradycji przez kilka wieków. W zabytkowych wnętrzach zamku zgromadzono ponad 60 olejnych obrazów, w tym dzieła uznanych portrecistów europejskich. Kolekcję uzupełniają grafiki i rzeźby.

12 maja 2009 roku w gotyckich piwnicach zamku otwarto Zbrojownię, gdzie w kilku sklepionych salach eksponowane jest uzbrojenie z okresu od XVI do początku XX wieku.
Zbrojownia pszczyńska może pochwalić się interesującą ekspozycją broni zaczepnej i ochronnej, bojowej, myśliwskiej, sportowej, pojedynkowej i paradnej. Imponujące są zbiory broni palnej, siecznej i drzewcowej. Odrębną grupę stanowi broń ochronna, jak zbroje, napierśniki i hełmy. W Zbrojowni można również obejrzeć uzbrojenie orientalne, np. perskie hełmy, zbroję, czy szable, turecko-bałkańskie pistolety i jatagany, a także japońskie miecze oraz zbroje samurajskie. Dużą grupę stanowi broń XX wieku, zwłaszcza z okresu I wojny światowej.
Ekspozycję uzupełniają obrazy Wojciecha Kossaka i Stanisława Ligonia, a także dokumenty i fotografie przedwojennego Bractwa Kurkowego w Pszczynie. Ciekawym eksponatem jest również plakietka z popiersiem Józefa Piłsudskiego, pochodząca z pomnika marszałka, stojącego niegdyś na pszczyńskim rynku.

W lipcu 2013 roku Muzeum Zamkowe wzbogaciło się o kompleks Stajni Książęcych, w skład którego weszły neoromańskie budynki stajni z dawną siodlarnią, paszarnią i stróżówką, budynek wozowni, a także garaże książęce oraz dawny młyn dworski.
Już 10 maja 2014 roku Muzeum zorganizowało w Stajniach Książęcych ekspozycję zatytułowaną „Na łów, na łów, towarzyszu mój”. Wystawa ta poświęcona jest lasom, zwierzętom łownym i tradycjom łowieckim na terenie lasów pszczyńskich.
Zorganizowano również wystawę pojazdów konnych z początku XX wieku, pochodzących ze zbiorów Muzeum w Łańcucie.

Muzeum organizuje również wystawy czasowe, poświęcone mieszkańcom zamku, historii lub urokom Pszczyny i okolic.

Muzeum Zamkowe w Pszczynie, kierowane obecnie przez dyrektora Macieja Klussa, wnuka Józefa Klussa – twórcy Muzeum, jest nowoczesną placówką naukową oraz ośrodkiem kultury. Muzeum prowadzi działalność edukacyjną, organizuje koncerty, posiada własną Pracownię Konserwacji Dzieł Sztuki, prowadzi bibliotekę naukową, a także wydaje publikacje dotyczące zbiorów muzealnych, Pszczyny, zamku i jego mieszkańców.
Pszczyńskie Muzeum Zamkowe należy do grona najczęściej w Polsce odwiedzanych muzeów zlokalizowanych w rezydencjach arystokracji.