Kościół św. Anny w Gibach

Opis

Staroobrzędowcy, to wyznanie powstałe w wyniku rozłamu w Rosyjskim Kościele Prawosławnym, po wprowadzeniu reformy liturgicznej przez patriarchę Nikona w połowie XVII wieku. W 1667 roku stare obrzędy uznane zostały za herezję, a staroobrzędowcy byli prześladowani, co spowodowało częste ucieczki starowierców do Polski, Szwecji i Kurlandii. Na przełomie XVII i XVIII wieku doszło do rozłamu wśród staroobrzędowców na popowców i bezpopowców, którzy nie uznawali sakramentu kapłaństwa. Dekret tolerancyjny, który zniósł represje i ograniczenia wobec starowierców, wydany został w 1905 roku.

Wtedy zaczęto budować molenny. Molenna jest domem modlitewnym, który przypomina budynek cerkwi prawosławnej, lecz nie jest miejscem sprawowania liturgii, ponieważ bezpopowcy nie mają konsekrowanych osób duchownych.
Molenny budowane były na osi wschód-zachód, z wejściem od zachodu przez przedsionek, umieszczony pod ośmioboczną dzwonnicą, zwieńczoną ośmiokończastym krzyżem. We wnętrzu molenny, na wschodniej ścianie znajduje się ikonostas, składający się z pojedynczych ikon ustawionych na półkach. Za ikonostasem nie ma sanktuarium ani ołtarza, natomiast przed nim znajduje się miejsce na podwyższeniu z krzyżem i kilkoma pulpitami, skąd prowadzone jest nabożeństwo przez nastawnika (raskolnika) i odczytywane są przez lektorów teksty religijne.

Molenna w Pogorzelcu zbudowana została w 1912 roku i była domem modlitwy staroobrzędowców do 1941 roku. W czasie II wojny światowej została uszkodzona, lecz po wojnie odbudowano ją. W latach 1940 – 1945 starowiercy z okolic zostali rozproszeni, a ich molenna z czasem pustoszała i ulegała dewastacji.

W 1982 roku molennę z Pogorzelca przeniesiono do Gib, gdzie została ustawiona na nowo w centrum wsi i dostosowana do wymogów sakralnych kościoła rzymskokatolickiego.
Jeszcze w 1980 roku molenna z Pogorzelca wpisana została do rejestru zabytków i już jako zabytek przeniesiona do Gib, dzięki czemu zachował się dawny wygląd domu modlitewnego staroobrzędowców.

W 1984 roku kościół został konsekrowany pw. św. Anny i św. Huberta, przez biskupa łomżyńskiego Juliusza Paetza. Świątynia odtąd była kościołem filialnym parafii Nawiedzenia NMP w Sejnach.
29 czerwca 1992 roku biskup ełcki Wojciech Ziemba erygował parafię św. Anny w Gibach, a kościół stał się kościołem parafialnym.

Dziś jest to drewniany kościół orientowany, salowy, o zwartej bryle budynku i prosto zamkniętym prezbiterium. Po bokach prezbiterium znajdują się dwie zakrystie, wyodrębnione z wnętrza świątyni. Nawę oświetlają światłem naturalnym okna zamknięte u góry trójkątnie, umieszczone po pięć od strony południowej i północnej.
Od strony zachodniej, wysunięta przed lico bryły kościoła, wznosi się trójkondygnacyjna wieża dzwonnicy. Dwie dolne kondygnacje zbudowane zostały na planie kwadratu, trzecia kondygnacja z otworami dzwonnymi ma kształt oktagonalny. Wieża przykryta jest hełmem w kształcie ostrosłupu, krytym blachą, nad którym umieszczona jest niewielka, smukła kopułka z krzyżem.
W przyziemiu wieży umieszczona jest kruchta. Przed wejściem do kościoła znajduje się zadaszony ganek.
Świątynię przykrywa dach dwuspadowy kryty blachą. Na kalenicy dachu znajduje się niewielka, kwadratowa wieżyczka sygnaturki, przechodząca wyżej w ośmioboczną, zwieńczona cebulastym hełmem, na którym osadzono krzyż.

Wnętrze świątyni przykrywa drewniany strop kasetonowy, a ściany pokryte są boazerią. Po przeniesieniu obiektu do Gib, wystrój wnętrza kościoła zaaranżował lokalny artysta ze Smolan – Jerzy Śrzednicki. On też wykonał pięknie płaskorzeźbione stacje drogi krzyżowej, które zdobią ściany kościoła.
W świątyni znajdują się trzy ołtarze: w prezbiterium ołtarz główny z krucyfiksem, z prawej strony ołtarz boczny św. Anny, z lewej ołtarz św. Huberta – patrona leśników i myśliwych.
W zachodniej części kościoła dobudowano chór muzyczny.
Świątynię zdobią piękne żyrandole, kinkiety, świeczniki i inne ozdoby wykonane z poroży zwierząt puszczańskich.

Drewniany kościół, usytuowany na skraju Puszczy Augustowskiej, której patronem jest św. Hubert, ozdobiony porożami jeleni, do którego zieleń zagląda przez duże okna, robi wrażenie obiektu zespolonego z otoczeniem, jakby tam wyrósł razem z puszczą.