Głogówek - zamek Oppersdorffów

Głogówek      0 Opinie

Opis

Pierwszy zamek w Głogówku wzniesiono prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku z inicjatywy księcia Władysława I Opolskiego. Początkowo była to jedynie wieża obronno-mieszkalna, otoczona fosą. Ta gotycka budowla, zbudowana na planie prostokąta, została w narożach wzmocniona przyporami. Z czasem wieża została zwieńczona potężnym, dwukondygnacyjnym hełmem, górującym nad miastem, a sam zamek - choć posiadał własne umocnienia - został włączony w obręb miejskich murów obronnych.

Głogówecki zamek należał do książąt opolskich do 1532 roku, kiedy po śmierci księcia Jana II Dobrego wygasła opolska linia Piastów.

Księstwo Opolskie przeszło wówczas pod panowanie Habsburgów, a później Hohenzollernów, natomiast Głogówek wraz z zamkiem stał się własnością rodu von Zedlitz, a dzięki małżeństwu Christiny von Zedlitz z Janem Oppersdorffem - od 1561 roku stał się siedzibą rodu Oppersdorffów i w ich rękach pozostawał do 1945 roku.

Jan Oppersdorff dokonał gruntownej przebudowy zamku - wyburzył stare, gotyckie mury, a na ich fundamentach wzniósł nową, renesansową rezydencję. Trzy skrzydła nowego założenia ustawiono w podkowę. Skrzydła północne i południowe były dwupiętrowe, natomiast zachodnie, najbardziej okazałe - jednopiętrowe. Zamek poprzedzało podzamcze z zabudowaniami gospodarczymi.

Na przełomie XVI i XVII wieku Jan Jerzy II Oppersdorff nadbudował zachodnie skrzydło zamku o jedną kondygnację, a na narożach zamku wzniósł cztery pięciokondygnacyjne wieże - u dołu cylindryczne, u góry oktagonalne. Dostawienie narożnych wież nadało budowli obronny wygląd.
Był to tzw. zamek górny o amfiladowym układzie pomieszczeń, w całości podpiwniczony. Dwukondygnacyjne piwnice były sklepione kolebką. Zamek górny przykryty był dachem dwuspadowym.

Na początku XVII wieku prawdopodobnie na podzamczu wzniesiono dwa skrzydła zamku dolnego: północne i południowe. Północne skrzydło zamku dolnego zostało połączone z północnym skrzydłem zamku górnego. Na połączeniu obu budowli, w obrębie zamku górnego powstał wydatny ryzalit zwieńczony trójkątnym szczytem.

Kolejny właściciel Głogówka - Jerzy III Oppersdorff w 1626 roku przekształcił miasto w majorat i został jego pierwszym ordynatem. Majorat ustanawiał prawo dziedziczenia całego majątku przez najstarszego męskiego potomka, a także niepodzielność tego majątku.

Za czasów Jerzego III nadbudowane zostało północne skrzydło zamku dolnego, które zostało poprzedzone filarowo-kolumnowym krużgankiem.

W 1643 roku, podczas wojny trzydziestoletniej, głogówecki zamek został splądrowany przez Szwedów. Nie powstrzymało to jednak dalszej rozbudowy zamku.

W latach 1645 - 1647 wzniesiono na zamku dolnym jednopiętrowe skrzydło wschodnie z bramą wjazdową. Budynek bramny zwieńczony został oktagonalną wieżyczką zegarową, nakrytą cebulastym hełmem, natomiast bramę wjazdową ozdobił okazały portal z płaskorzeźbą Matki Boskiej, figurami świętych i herbami Oppersdorffów.

We wschodnim skrzydle zamku, Jerzy III umieścił swą bogatą bibliotekę, zawierającą wiele bezcennych woluminów. Kolebkowe sklepienie biblioteki zostało ozdobione elipsoidalną sztukaterią, gdzie umieszczono 24 łacińskie paradoksy, odnoszące się do dziedzin wiedzy gromadzonej w księgach, rozmieszczonych w przestronnym wnętrzu.

W następnych latach do południowo-wschodniego narożnika zamku dostawiono barokową kaplicę zamkową p.w. św. Jana Chrzciciela, która została ozdobiona malowidłami ściennymi przez Franciszka Sebastianiego. Kaplica wzniesiona została w układzie salowym i przykryta sklepieniem kolebkowym z lunetami. Dwukondygnacyjna fasada i wejście do świątyni znajdują się od strony dziedzińca. W dolnej kondygnacji fasady umieszczono portal flankowany pilastrami, natomiast powyżej gzymsu znajduje się para okien. Na dachu kaplicy wznosi się ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę, zwieńczona barokowym hełmem z latarnią.

Jerzy III interesował się wieloma dziedzinami sztuki. Na zamku funkcjonowała drukarnia, teatr, a także orkiestra kameralna. W tym czasie głogówecki zamek nazywano siedzibą muz.

W 1655 roku przez dwa miesiące, od 13 października do 18 grudnia, na głogóweckim zamku gościł król Polski Jan Kazimierz wraz z dworem, gdzie schronił się podczas potopu szwedzkiego.

W 1714 roku zamek przechodzi we władanie Jerzego V Fryderyka Oppersdorffa z linii morawskiej, a kolejnym ordynatem zostaje Józef Wacław Franciszek z czeskiej linii Oppersdorffów.

W pierwszej połowie XVIII wieku zamek w Głogówku poddano barokizacji. Otynkowano sgraffitowe dekoracje na elewacjach, zmieniono obramienia okienne, a wejściom dodano ozdobne, kamienne portale.

W 1800 roku na zamku wybuchł potężny pożar, który strawił wiele cennych zbiorów oraz wyposażenie rezydencji. Zamek niszczał przez wiele lat. Dopiero w latach 1848 - 1849 Edward Jerzy Maria Oppersdorff przeprowadził remont górnego zamku. Przebudowano go w stylu neogotyckim, a wieże zwieńczono krenelażami. W tym czasie prawdopodobnie zamurowano krużganek na piętrze północnego skrzydła zamku dolnego. Przekomponowano również park w stylu angielskim.

W 1806 roku na zamku w Głogówku gościł Ludwig van Beethoven i właśnie tu skomponował swą IV symfonię B-dur opus 60, którą dedykował hrabiemu Franciszkowi Joachimowi Oppersdorffowi.

Ostatnim ordynatem mieszkającym na zamku był Wilhelm Karol Jan Oppersdorff, który w 1945 roku opuścił Głogówek w obawie przed zbliżającą się Armią Czerwoną i przeniósł się do Niemiec.

Po II wojnie światowej Oppersdorffom odebrano majątek, a opuszczony zamek niszczał. W latach 50. przeprowadzono remont zamku górnego, a w kolejnych latach również zamku dolnego. Usunięto wówczas XIX-wieczne naleciałości, ale z powodu braku funduszy prace przerwano. Pomieszczenia zamkowe zaadaptowano na schronisko młodzieżowe, muzeum regionalne, galerię malarstwa Jana Cybisa oraz dom kultury.

W 2005 roku władze Głogówka sprzedały zamek prywatnemu inwestorowi, który miał tu urządzić centrum hotelowo-konferencyjne. Prace remontowe posuwają się bardzo niemrawo, a władze miasta planują odkupienie zabytku.

W zamku zachowały się wszystkie mury, a także trzy z czterech wież zamku górnego. Dwie z nich zwieńczone są wysokimi barokowymi hełmami z latarniami, natomiast północno-wschodnia zwieńczona jest krenelażem.

W głogóweckim zamku można zwiedzać jedynie dwie sale: Jana Kazimierza i Ludwiga van Beethovena oraz XVII-wieczną kaplicę. Zamek otacza XVI-wieczny park w stylu angielskim o powierzchni 17 ha, ze stawem i oranżerią. W parku rosną pomnikowe okazy drzew, a pośród drzew i krzewów egzotycznych stoi figura św. Jana Nepomucena z 1744 roku.