Kolegiata w Bieczu

Biecz      0 Opinie

Opis

Biecz niegdyś był miastem biskupów krakowskich, a od 1311 roku przeszedł na własność królów polskich. W tym królewskim mieście parafia istniała już przed 1326 rokiem, a wspominany wówczas kościół był świątynią drewnianą.

Budowę obecnego kościoła parafialnego rozpoczęto w drugiej połowie XV wieku. Najstarszą częścią świątyni jest prezbiterium zbudowane przed 1480 rokiem. Budowę korpusu kościoła ukończono w 1519 roku, natomiast kaplice dobudowano w latach 1521 - 1560.

Fara w Bieczu jest świątynią orientowaną, trzynawową, halową, z rzędami kaplic wzdłuż korpusu kościoła.
Czteroprzęsłowe prezbiterium zamknięte jest trójbocznie. Z północnej strony prezbiterium znajduje się przejście do zakrystii i skarbczyka. Nad zakrystią mieści się oratorium, do którego prowadzą schody w występie muru.
Korpus kościoła jest pięcioprzęsłowy, wsparty na ośmiobocznych filarach międzynawowych. Po bokach korpusu świątyni znajdują się po 4 kaplice, między którymi umieszczono kruchty. Ostrołukowe portale, okna i arkady wykończone są detalem kamieniarskim.
Wnętrze kościoła nakryte jest sklepieniami sieciowymi, w nawach bocznych żebrowo-krzyżowymi. natomiast w kaplicach są sklepienia gwiaździste. W kaplicy św. Tekli (rodziny Hübnerów i cechu rzeźników) znajduje się prawdopodobnie jedyne w Polsce gwiaździste sklepienie z motywem oka.

Na zewnątrz kościół jest oszkarpowany, przy czym szkarpy boczne korpusu świątyni wtopione są między kaplice. Korpus nawowy posiada wysokie szczyty schodkowe ze sterczynami, ozdobione blendami. Zachodnia fasada ozdobiona jest wielkim oknem z kamiennym laskowaniem. Poniżej okna znajduje się kamienny, ostrołukowy portal schodkowy.

Korpus kościoła przykryty jest miedzianym dachem dwuspadowym, na kalenicy którego mieści się wieżyczka sygnaturki, nakryta barokowym hełmem z latarnią. Prezbiterium niższe od korpusu nawowego nakrywa dach dwuspadowy, od wschodu trójpołaciowy, a przybudówkę zakrystii - dach pulpitowy.

Wnętrze świątyni zadziwia bogactwem wyposażenia.

Sklepienie prezbiterium ozdobione jest bogatą siecią żeber i pokryte polichromią zaprojektowaną i wykonaną w 1905 roku przez Włodzimierza Tetmajera. Malowidła przedstawiają galerię królów polskich - od królowej Kingi do króla Zygmunta III Wazy. Witraże w prezbiterium wykonano w 1901 roku w pracowni witraży w Innsbrucku.
Cennym zabytkiem jest ołtarz główny, wykonany przed 1604 rokiem, w stylu późnego renesansu. Trójkondygnacyjny ołtarz ozdobiony jest rzeźbami figuralnymi, płaskorzeźbami i polichromią. W centralnej części ołtarza mieści się obraz "Zdjęcie z krzyża" z XVI wieku, przypisywany warsztatowi Michała Anioła. Na ołtarzu stoją cztery świeczniki w formie kolumienek oplecionych winoroślą. Jeden z nich jest późnogotycki, natomiast pozostałe powstały w XIX wieku na wzór gotyckiego.
Po obu stronach prezbiterium stoją późnorenesansowe, rzeźbione i polichromowane stalle z początku XVII wieku, ufundowane przez bieckich mieszczan.
Po lewej stronie ołtarza głównego znajduje się wczesnobarokowy ołtarzyk Niepokalanego Poczęcia z połowy XVII wieku, w kształcie serca oplecionego drzewem wyrastającym z postaci Jessego. Obok ołtarzyka stoi odlana z brązu późnogotycka chrzcielnica z 1459 roku, przykryta barokową, drewnianą nakrywą.
Obok ołtarza głównego stoi barokowy fotel i dwa taborety z początku XVIII wieku.
Z prezbiterium do zakrystii prowadzi późnogotycki portal z gotyckimi drzwiami żelaznymi, zdobionymi kutą ornamentyką.

Na rzeźbionej i polichromowanej belce tęczowej z 1488 roku, ufundowanej przez wójta i ławników miejskich, umieszczona jest scena Ukrzyżowania, przedstawiająca Chrystusa między łotrami, Matkę Bożą Bolesną, św. Jana Ewangelistę, św. Marię Magdalenę i św. Longina.
Przed wejściem do prezbiterium wisi wielki, gotycko-renesansowy świecznik z brązu z początku XVI wieku, na którym umieszczona jest dwustronna figura Matki Bożej z Dzieciątkiem.

Z lewej strony obok tęczy, na zamknięciu północnej nawy bocznej, znajduje się późnorenesansowy, bogato złocony ołtarz Matki Boskiej Różańcowej, wykonany na początku XVII wieku.
Obok ołtarza wisi cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z II połowy XVI wieku, zwany Madonną Biecką. Został on przywieziony z Łojowa nad Dnieprem w 1675 roku i niegdyś umieszczony był w ołtarzu znajdującym się obok.

Z prawej strony tęczy, na zamknięciu nawy południowej, umieszczony jest późnorenesansowy ołtarz św. Anny z XVII wieku. W środkowym polu ołtarza znajduje się obraz św. Anny nauczającej Maryję, pochodzący z II połowy XVII wieku.
Na ścianie nawy południowej, między kaplicami znajduje się Chrystus na krzyżu z II połowy XVII wieku, przy boku którego aniołek chwyta w czarkę krew cieknącą z boku Chrystusa.

Na prawym filarze kościoła zamontowana jest ambona z 1604 roku, ozdobiona rzeźbami oraz intarsją. Pod koniec XVII wieku na intarsjowane tło renesansowe nałożono barokowy ornament. Ambonę wieńczy Anioł z mieczem w prawej ręce i wagą w lewej.

W świątyni bieckiej znajduje się 8 kaplic. Każdą z nich opiekował się inny cech rzemieślniczy.
Przy północnej nawie, od wejścia, mieści się kaplica pw. Chrystusa Ukrzyżowanego, ufundowana przez rodzinę Kromerów. Jest to kaplica krawców.
Druga kaplica pw. św. Antoniego z Padwy, z rokokowym ołtarzem z II połowy XVIII wieku. Jest to kaplica szewców.
Za kruchtą znajduje się kolejna kaplica pw. Matki Boskiej Gromnicznej, w której umieszczony jest polichromowany ołtarz z 1633 roku z rzeźbami Niepokalanego Poczęcia NMP i aniołów. W kaplicy tej stoi zamykana ława w kształcie skrzyni z I połowy XVII wieku, malowana w motywy roślinne, figuralne oraz delfiny. Jest to kaplica stolarzy i snycerzy.
Kolejna w tym rzędzie kaplica pw. św. Michała i św. Katarzyny posiada rokokowy ołtarz z II połowy XVIII wieku. W środkowym polu mieści się obraz św. Michała depczącego szatana. Z tej kaplicy prowadzą schody do dużej sklepionej sali nad zakrystią, tzw. Oratorium Królowej Jadwigi, gdzie podobno królowa modliła się podczas pobytu w Bieczu. Jest to kaplica tkaczy.
Kaplica południowa od wejścia, to kaplica pw. św. Józefa z ołtarzem z połowy XVIII wieku z obrazem św. Józefa. Jest to kaplica kowali.
Druga z kolei kaplica pw. św. Tekli, ufundowana przez Hübnerów, w której umieszczono ołtarz z połowy XVIII wieku z obrazem św. Tekli, jest kaplicą rzeźników.
Kolejna kaplica za kruchtą południową pw. św. Jana Kantego, ufundowana została przez rodzinę Sułkowskich. Mieści ona barokowy ołtarz z 1670 roku z rzeźbami świętych i olejnym obrazem św. Jana Kantego. Niegdyś kaplicą i ołtarzem opiekowali się studenci. Przy wejściu do kaplicy stoi późnorenesansowy pulpit muzyczny z 1633 roku. Podstawą pulpitu jest czworoboczna skrzynia, natomiast właściwy pulpit ma kształt ostrosłupa ściętego o czterech bokach. Wszystkie ściany, zarówno podstawy jak też pulpitu właściwego, pokryte są płaskorzeźbami oraz licznymi gmerkami bieckich fundatorów pulpitu. Płaskorzeźby przedstawiające muzyczne życie mieszczan, posiadają dużą wartość dokumentacyjną, ponieważ ukazują ówczesne instrumenty muzyczne oraz stroje polskich muzykantów. Jest to jedyny tego typu zabytek w Europie. Kaplicą pw. św. Jana Kantego opiekuje się cech piekarzy.
Ostatnia kaplica południowa ufundowana została przez rodziny Bonarów, Wielopolskich i Ligęzów. W kaplicy tej znajduje się ołtarz neogotycki, w którego środkowym polu umieszczono olejny obraz Ecce Homo z XVII wieku, przedstawiający ubiczowanego Chrystusa w koronie cierniowej. W XVIII wieku na obraz nałożono srebrny płaszcz. W kaplicy tej znajduje się również późnorenesansowa, zamykana ława w kształcie skrzyni z ok. 1600 roku.

Nad głównym wejściem do kościoła umieszczony jest drewniany chór muzyczny, na którym znajdują się organy z końca XIX wieku, wykonane we Lwowie w firmie Śliwińskiego.
Pod chórem z prawej strony stoją stalle późnogotyckie z końca XV wieku, a po lewej stronie - stalle renesansowe z końca XVI wieku.

W kościele znajduje się pomnik nagrobny Mikołaja Ligęzy - kasztelana bieckiego i wiślickiego z 1578 roku oraz Piotra Sułkowskiego - sędziego bieckiego z II połowy XVI wieku, a także liczne epitafia i tablice nagrobne.

Obok kościoła stoi późnogotycka dzwonnica z początku XVI wieku z elementami obronnymi, nadbudowana na baszcie obronnej. Dzwonnica u góry ozdobiona jest figuralnymi sgraffitami z I połowy XVI wieku i nakryta barokowym hełmem z latarnią. Dzwonnica pełniła funkcje baszty, bronionej przez cech rzeźników - dlatego zwana była również basztą rzeźniczą. W dzwonnicy znajdował się dzwon Urban z 1382 roku. Był to jeden z najstarszych dzwonów w Polsce. Po II wojnie światowej dzwon pękł i został zniszczony w 1969 roku. Fragmenty rozbitego dzwonu po sklejeniu eksponowane są w miejscowym muzeum.
Dzwonnica ta łączy się z neogotycką kaplicą św. Barbary. Nieopodal znajduje się stara plebania z przełomu XVI i XVII wieku.
Od strony południowej kościoła, na murze oporowym stoi 13 figur apostołów, wykonanych z pińczowskiego kamienia przez Edwarda Stehlika z Krakowa w latach 1866 - 1869. Figury te nazywane są figurami węgierskimi, ponieważ ufundowane były przez węgierskich pątników.

Wnętrze tego pięknego kościoła można zwiedzać pół godz. przed Mszą Św., a w wakacje od godz. 10.00 do godz.13.00 we wszystkie dni powszednie.