Piotrków Trybunalski - cerkiew prawosławna

Piotrków Trybunalski      0 Opinie

Opis

Powstanie parafii prawosławnej w Piotrkowie Trybunalskim związane było z przybyciem do miasta w połowie XVIII wieku Greków z Macedonii, którzy obawiając się prześladowań, uciekli z imperium tureckiego.

Grecy osiedlili się w kilku miastach w Polsce, a od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego uzyskali zgodę na praktykowanie swojego wyznania i urządzanie kaplic w prywatnych domach. W ten sposób w 1788 roku powstała kaplica domowa p.w. Wszystkich Świętych, urządzona na poddaszu jednej z kamienic przy ulicy Krótkiej (dziś pl. Czarnieckiego 10). Proboszczem był Georgis z Chios, noszący polskie nazwisko Sergułowski.

Z czasem wszyscy Grecy spolonizowali się i przyjęli polskie nazwiska, zachowali jednak prawosławne wyznanie i język grecki w liturgii.

W 1836 roku car Mikołaj I podporządkował cerkwi rosyjskiej wszystkie odłamy prawosławia, istniejące na terenie imperium, bez względu na narodowość wyznawców. W ten sposób piotrkowscy Grecy zostali poddani przymusowej rusyfikacji wyznaniowej. Proces ten nasilił się po 1844 roku, kiedy napływ rosyjskich urzędników wyznania prawosławnego wymusił budowę nowej cerkwi w Piotrkowie Trybunalskim.

Plac w centrum miasta pod budowę świątyni zakupiono od klasztoru o.o. pijarów. W latach 1845 - 1858 wzniesiono w Piotrkowie murowaną, neoklasycystyczną cerkiew prawosławną pod wezwaniem Wszystkich Świętych, według projektu architekta Gołońskiego. Powstała cerkiew na planie krzyża greckiego, orientowana, którą wyświęcono w 1848 roku.

Jednorzędowy, pozłacany ikonostas z drewna lipowego, wykonano w Petersburgu, a 12 olejnych ikon na złoconym tle napisał malarz Aleksander Kokular. Pierwszym proboszczem cerkwi p.w. Wszystkich Świętych został ksiądz Mateusz Wierżykowski.

Kiedy 20 lat później, w 1867 roku utworzono gubernię piotrkowską, istniejąca świątynia okazała się zbyt ciasna.

Rozbudowy cerkwi podjął się polski architekt i budowniczy Ignacy Markiewicz, według projektu rosyjskiego architekta Iwana Wasiliewicza Sztrema. Przebudowę świątyni przeprowadzono w latach 1869 - 1870. Z trzech stron przesunięto ściany cerkwi o 7 metrów, dobudowano kruchtę, a nad nią sześcioboczną dzwonnicę.

W oknach dzwonnicy, z trzech stron, umieszczono ikony świętych: Cyryla i Metodego, Włodzimierza i Aleksandra Newskiego. Nad bocznym wejściem do cerkwi umieszczono ikony apostołów Piotra i Pawła, a nad wejściem głównym umieszczono ikonę Chrystusa Zbawiciela, wykutą w miedzianej tablicy. Cerkiew piotrkowską zdobi pięć cebulastych kopuł oraz wieża dzwonnicy zwieńczona wysokim, ostrosłupowym hełmem. Główne wejście do cerkwi wiedzie przez kruchtę, którą zdobi piękny portal uskokowy z kolumienkami.

Wewnątrz świątyni umieszczono dwurzędowy, pozłacany ikonostas, wykonany przez Sieriebriakowa, do którego ikony napisał Wasiliew. Ponowne wyświęcenie cerkwi nastąpiło w 1870 roku.

Posadzkę w cerkwi wykonano z czarnego i białego marmuru, ułożoną w szachownicę. Nowa świątynia ogrzewana była trzema piecami kaflowymi. Po przebudowie cerkiew mieściła 400 osób.

W okresie guberni piotrkowskiej w mieście znajdowały się jeszcze dwie cerkwie. Była to cerkiew garnizonowa p.w. św. Aleksandra Newskiego, umieszczona w przebudowanym zamku królewskim oraz cerkiew szkolna p.w. św. Iwana Rylskiego, umieszczona w gmachu dawnego Kolegium Jezuickiego, w którym dziś mieści się Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego. Obie te cerkwie zlikwidowano w czasie I wojny światowej.


W cerkwi p.w. Wszystkich Świętych, w kwietniu 2007 roku odbył się uroczysty ingres prawosławnego biskupa-wikariusza Pajsiusza Martyniuka, który został powołany na biskupa-wikariusza łódzko-poznańskiej diecezji z tytułem biskupa piotrkowskiego. Od tej pory piotrkowska cerkiew podniesiona została do rangi prawosławnej katedry.

Zdjęcia

cerkiew w Piotrkowie Trybunalskim
cerkiew w Piotrkowie Trybunalskim
cerkiew w Piotrkowie Trybunalskim
cerkiew w Piotrkowie Trybunalskim
cerkiew w Piotrkowie Trybunalskim
wnętrze cerkwi - ikonostas - fotografia plakatu umieszczonego w gablocie na Rynku Trybunalskim