Grudziądz - fontanna flisaka

Opis

Wisła – królowa polskich rzek płynie przez całą Polskę. Przez wieki łączyła Ziemię Krakowską, Sandomierską, Mazowsze, Kujawy, Ziemię Chełmińską i Pomorze, aby oddać swe wody Morzu Bałtyckiemu.

Tę drogę wodną wykorzystali flisacy do transportu towarów z miasta do miasta, a przede wszystkim do portu morskiego w Gdańsku. Każdy region był bowiem zasobny w inne bogactwa, które można było wymienić na coś bardziej potrzebnego w danej okolicy. Wisłą początkowo transportowano drewno, kamień, minerały, sól oraz zboże, czy inne płody rolne.
Osady położone nad Wisłą bogaciły się na handlu. Niektóre z nich stały się bogatymi miastami i pobudowały nad Wisłą porty rzeczne oraz spichrze do przechowywania towarów sypkich. Do dziś w wielu miastach przetrwały zabytkowe spichrze nad brzegami Wisły i jej dopływów. Znane są stare spichrze w Sandomierzu, Kazimierzu Dolnym, Płocku, Włocławku, Toruniu, Grudziądzu, w Gdańsku nad Martwą Wisłą i Motławą, a także w Bydgoszczy nad dopływem Wisły – Brdą.

Flis wiślany miał duży wpływ na rozwój miast, ponieważ umożliwiał wymianę towarów. Flisacy transportowali nadwyżki dóbr z danego regionu do innych portów rzecznych, a także do portu morskiego w Gdańsku. Tam flisacy, pozbywszy się dóbr nadwiślańskich, nabywali towary zamorskie, które transportowali w górę rzeki, oferując je we wszystkich wiślanych portach.

Do transportu rzecznego używano tratew, które same były towarem (drewno) lub rzecznych statków płaskodennych o napędzie wiosłowym, żaglowym lub mieszanym (w dół rzeki płynięto na wiosłach, natomiast w drodze powrotnej podnoszono również żagiel na jednym maszcie). Były to wiosłowe komięgi o dużej ładowności, żaglowe szkuty, czy dubasy o napędzie mieszanym. Bywało, że przez Wisłę w ciągu roku przepływało ok. 2 tysięcy statków rzecznych.

Flis rzeczny odbywał się we flotyllach kilku lub kilkunastu jednostek pływających. Każdym osobnym spławem towarów kierował starszy flisak, zwany retmanem.
Flisakami byli najczęściej chłopi z nadwiślańskich wsi, którzy spław towarów traktowali jako dodatkowe, sezonowe zajęcie. W XVII wieku flisacy wiślani założyli własną organizację, przypominającą miejski cech rzemieślniczy, a król Władysław IV Waza nadał im przywileje cechowe.

Dziś flisactwo jest już ginącym zawodem. Dobrze więc, że w Grudziądzu, mieście które rozwinęło się dzięki transportowi wiślanemu, przypomniano ten zawód, wznosząc nad Wisłą pomnik flisaka.

Pomnik flisaka wraz z jego otoczeniem zaprojektował związany z Grudziądzem artysta rzeźbiarz Ryszard Kaczor.
Pomnik przedstawia młodego mężczyznę smaganego wiatrem, odzianego w długi płaszcz i czapkę osłaniającą kark, trzymającego w rękach długie wiosło. Flisak zmaga się z nurtem rzeki i z falą. Figura flisaka umieszczona jest na środku prostokątnego basenu fontanny. Woda w fontannie nie tryska jednak w górę, ale pod mosiężne fale obmywające postać mężczyzny. Spieniona woda fontanny wypływa spod nich, tworząc wraz z falami pomnika wrażenie prawdziwego nurtu rzeki. Efekt znakomity. Fontanna zasilana jest wodą z kanału Trynka, uchodzącego nieopodal do Wisły.

Figura flisaka o wysokości 2,30 m wykonana jest z mosiądzu i skierowana ku Wiśle, aby flisak widział, że jest już na 835 km rzeki. Do Gdańska już tylko 212 km.
Fontanna flisaka odsłonięta została w 2005 roku. Obok fontanny zaaranżowano tzw. Park Miast. Umieszczane są tu różnojęzyczne tabliczki z nazwą ulicy Grudziądzkiej, pochodzące z różnych miast Polski i Europy. Jest to widomy znak, że Grudziądz jest znany nie tylko w kraju.

Postać flisaka wkomponowana została w sąsiedztwo Wisły, zabytkowych spichrzy, i Bramy Wodnej, tuż za murami miasta. Jest to miejsce częstych spacerów nie tylko mieszkańców Grudziądza, ale także turystów. Dzięki temu fontanna flisaka stała się nową wizytówką miasta, a także ulubionym miejscem zakochanych, którzy obiecując sobie dozgonną miłość, zapinają kłódki miłości na łańcuchach obok fontanny, a kluczyki wrzucają w nurt Wisły.