Pałac w Samostrzelu

Opis

W XV wieku Samostrzel był rodowym gniazdem rodu Samostrzelskich. Ostatnim z rodu był Paweł, zmarły prawdopodobnie w 1587 roku. Majątek samostrzelski zmieniał później właścicieli niejednokrotnie. Był we władaniu Orzelskich, Grudzińskich, Opalińskich, Łęckich, a w roku 1698 klucz samostrzelski zakupił Piotr Bniński z Bnina. W tej rodzinie majątek pozostawał do II wojny światowej.

Pałac powstał w latach 1740 - 1749, a jego architektem był Merkier ze Szczecinka. Budowę rozpoczął Piotr Bniński, a jego syn Wojciech kontynuował dzieło ojca.
Pałac zlokalizowano w malowniczej dolinie Rokitki. Pałac miał być miernikiem świetności rodu Bnińskich. Był to budynek dwukondygnacyjny z południową elewacją frontową, przykryty dachem dwuspadowym. Główne wejście znajdowało się w ryzalicie środkowym. Korpus pałacu posiadał jeszcze od frontu dwa ryzality boczne, a w elewacji ogrodowej znajdował się półokrągły ryzalit umieszczony centralnie. Sień wejściowa dzieliła korpus pałacu na przestrzał. Po obu stronach sieni znajdowały się pokoje w układzie amfiladowym. Reprezentacyjny salon znajdował się na piętrze, nad sienią. Pałac osadzony był na obszernych piwnicach wysklepionych sklepieniami kolebkowymi z lunetami. W 1830 roku pałac przebudowano w stylu klasycystycznym. Po obu stronach głównego korpusu pałacu powstały przybudówki, cofnięte w stosunku do elewacji frontowej. Na piętrze ryzalitu powstał balkon widokowy z wejściem z salonu. Amfiladowy układ pomieszczeń zlikwidowano na rzecz obszernych holów i korytarzy. Eliptyczną salę na parterze powiązano z parkiem, wybijając w owalnym ryzalicie trzy otwory wejściowe.
W 1880 roku pałac został ponownie przebudowany według projektu Franza Schwechtena. Zmianom uległ dach i elewacje pałacu, łącznie z wykrojem otworów wejściowych i okiennych. Ryzalit ogrodowy oraz przybudówki otrzymały attykę balustradową. Do wystroju pałacu wprowadzono elementy neorenesansowe, o czym świadczą kasetonowe sufity.

Do II wojny światowej zespół pałacowo-parkowy uważany był za jedną z najwspanialszych rezydencji rodowych w północnej Polsce.-[PODZIEL]-Obecnie fasada pałacu poprzedzona jest okazałym gankiem z czterema kolumnami doryckimi, podtrzymującymi taras pierwszego piętra. Ryzality frontowe otrzymały trójkątne naczółki. W środkowym umieszczono wizerunek Orła Białego, a w bocznych herby Bnińskich - Łodzia i Łęckich – Korzbok.
Podczas zaborów pałac w Samostrzelu był ostoją polskości.
W latach międzywojennych Ignach Bniński posiadał bezcenną kolekcję obrazów, porcelany, starodruków, itp. W czasie II wojny światowej część zbiorów zrabowali Niemcy, resztę Rosjanie.

W latach 1940 - 1943 przeprowadzono remont pałacu, przeznaczając go na szpital wojskowy. Przyczyniło się to do dewastacji zarówno pałacu jak i ogrodu.
Po wojnie, do roku 1982 mieściła się tu szkoła rolnicza. W 1985 roku rozpoczęto remont obiektu, ale przerwano go w 1990 roku.

Od tej pory zabytkowy pałac pozostaje bez gospodarza. Przez lata opiekował się nim społecznie pan Tadeusz Przyborowski, mieszkaniec Samostrzela.
W 2004 roku zespół pałacowo-parkowy przejęła Agencja Mienia Wojskowego i Ministerstwo Obrony Narodowej z zamiarem utworzenia tu bazy konferencyjno-wypoczynkowej wojsk NATO.

Od 1990 roku pałac stoi nieużytkowany, przez co popada w coraz większą ruinę, a szkoda.