Strzelno – Kościół Świętej Trójcy

Strzelno      0 Opinie

Opis

Kościół Świętej Trójcy powstał jako świątynia klasztorna panien norbertanek. Strzelno było siedzibą jednego z najstarszych żeńskich zgromadzeń zakonnych w Polsce. W trzeciej ćwierci XII wieku na Wzgórzu św. Wojciecha rozpoczęto budowę okazałej świątyni, ufundowanej przez Piotra Wszeborowica - wojewody inowrocławskiego i kasztelana kruszwickiego. Budowa trwała do połowy XIII wieku, ale już w 1216 roku, kiedy gotowe było tylko prezbiterium z aneksami oraz transeptem, kościół został konsekrowany pod wezwaniem Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny.
Norbertanki początkowo zamieszkały w tymczasowych drewnianych budynkach, znajdujących się na wzgórzu. Nadal trwała budowa korpusu nawowego i zachodniego masywu wieżowego, a w części wschodniej odbywały się nabożeństwa i norbertanki oddawały cześć Bogu. Budowę świątyni zakończono w połowie XIII wieku.

Wzniesiono wówczas z ciosów granitowych orientowaną, trójnawową świątynię w układzie bazylikowym, na planie krzyża łacińskiego. Wydłużone prezbiterium zamknięto absydą. Po bokach prezbiterium zbudowano prosto zamknięte aneksy, flankowane cylindrycznymi wieżyczkami. Od zachodu wznosił się masyw dwuwieżowy. Wewnątrz między wieżami znajdowała się nadwieszona empora, wsparta na jednej podporze, otwarta do nawy wysoką arkadą. Prezbiterium połączone było z aneksami arkadami kolumnowymi. Aneksy otwierały się do transeptu arkadami. Przy wschodniej ścianie transeptu mieściły się dwie, niewielkie absydiole. Nawę główną od bocznych oddzielały dwie pary kolumn.
Wnętrze świątyni, poza absydami i emporą, pierwotnie przykryte było drewnianymi stropami. Ściany zdobione były polichromią.
Główne wejście znajdowało się prawdopodobnie od północy. W pobliżu rotundy św. Prokopa (wówczas Świętego Krzyża) znajdował się cmentarz grzebalny.
Pod koniec XIII wieku rozpoczęto budowę murowanego klasztoru norbertanek, zaczynając od południowego skrzydła, przylegającego do północnej ściany świątyni.

W końcu XIV wieku potężny pożar strawił drewniane zabudowania wzgórza św. Wojciecha, nie oszczędził też kościołów. W bazylice spłonęły drewniane stropy i część wyposażenia.
Podczas odbudowy w XV wieku, kościół Świętej Trójcy przebudowano w stylu gotyckim. Podwyższono ściany szczytowe świątyni i przesklepiono prezbiterium, transept i nawę główną gotyckimi sklepieniami gwiaździstymi, a nawy boczne sklepieniami krzyżowymi.
Rozebrano również aneks przyprezbiterialny i południową wieżyczkę cylindryczną, a w tym miejscu zbudowano dwukondygnacyjną kaplicę św. Barbary z pierwszym na terenie Polski sklepieniem palmowo-krzyżowym, wspartym na romańskiej kolumience. Kolumienka ta pierwotnie znajdowała się w portalu północnym. Na piętrze kaplicy mieścił się prawdopodobnie skarbiec. Na zewnątrz świątyni, w pobliżu południowego ramienia transeptu zbudowano duże ossuarium, gdzie prawdopodobnie pochowano szczątki kości z likwidowanego sukcesywnie cmentarza po północnej stronie bazyliki Świętej Trójcy.
W miejscu zlikwidowanego cmentarza zbudowano nowe, murowane budynki klasztorne, z korytarzem sięgającym rotundy św. Prokopa.
Wtedy też po południowej stronie kościoła dobudowano dwuprzęsłową kaplicę św. Norberta, a obok kruchtę południową.

Podczas „potopu” szwedzkiego ziemie polskie zostały spustoszone. Nie ominęło to również Strzelna. Bardzo ucierpiał wówczas klasztor panien norbertanek, ale też obydwa kościoły. W rotundzie św. Prokopa Szwedzi urządzili stajnię dla koni, a w bazylice dla zabawy niszczyli mieczami kolumny. Większość wyposażenia została bezpowrotnie zniszczona. Po zakończeniu wojny północnej, konieczna była odbudowa świątyń i klasztoru.

W połowie XVIII wieku świątynię Świętej Trójcy odbudowano, nadając jej modny kostium barokowy. Nadbudowano wówczas i otynkowano wieże zachodnie, przykrywając je barokowymi, wysokimi hełmami z latarniami. Zachodni masyw wieżowy zmieniono w dekoracyjną fasadę z barokowym szczytem, wypełnionym stiukowymi zdobieniami. Na osi fasady powstała czworoboczna kruchta, przykryta baniastym hełmem. W kruchcie zachodniej umieszczono główne wejście do świątyni. Do południowej kruchty dobudowano owalną kaplicę św. Restytuta, którą przykryto dachem kopułowym. Północny aneks przy prezbiterium przebudowano na kaplicę Serca Jezusowego. Do wschodniej ściany kaplicy św. Barbary dobudowano wąską zakrystię. Pod posadzką świątyni, w kilku miejscach zbudowano krypty grobowe.
Przebudowano również wnętrze świątyni. Obmurowano wówczas romańskie kolumny międzynawowe i w prezbiterium, tworząc barokowe filary, wspierające okrągłe łuki arkad. Zamurowano też kilka okien romańskich, a także portal północny. Przebito nowe otwory okienne. Otynkowano wnętrze kościoła i wprowadzono do świątyni nowe, barokowe wyposażenie.

Podczas zaborów Strzelno znalazło się w zaborze pruskim. W 1835 roku władze pruskie sekularyzowały klasztor panien norbertanek w Strzelnie. Wówczas kościół Świętej Trójcy przeszedł w zarząd kleru diecezjalnego.

W takiej postaci świątynia przetrwała do II wojny światowej. W miarę potrzeb poddawana była jedynie bieżącym konserwacjom i naprawom.

Po wojnie, w 1946 roku w bazylice Świętej Trójcy prowadzono prace remontowe pod nadzorem prof. Zdzisława Kępińskiego. W prostopadłościennych filarach profesor odkrył wówczas zamurowane romańskie kolumny, pokryte płaskorzeźbą figuralną. Podczas tego remontu odsłonięto cztery kolumny międzynawowe – dwie z dekoracją przedstawiającą personifikację cnót i przywar, jedną żłobkowaną spiralnie i jedną gładką, pierwotnie polichromowaną. W całej Europie rzeźbione kolumny romańskie zachowały się tylko w katedrze św. Jakuba w Santiago de Compostela i w katedrze św. Marka w Wenecji. Strzelińskie kolumny romańskie są trzecim okazem w Europie. Kolumny te wykonano z piaskowca, pochodzącego prawdopodobnie z okolic Konina i datowane są na II połowę XII wieku i początek XIII wieku.
Z inicjatywy ks. proboszcza parafii Świętej Trójcy w Strzelnie, w 2000 roku podjęto trudne dzieło romanizacji świątyni. Odsłonięto pięć romańskich kolumn, odtworzono absydiole w transepcie, odsłonięto w całości lub we fragmentach romańskie mury obwodowe, odtworzono przyziemia wieżyczek cylindrycznych, zaakcentowano zamurowane romańskie okna i pewnie wiele innych prac, mających na celu przywrócenie dawnej świetności tej wyjątkowej świątyni.

Pomimo wielu przebudowań, bryła świątyni nie zatarła swych romańskich cech. Do dziś można podziwiać kunszt XII-wiecznych murarzy, którzy wznieśli mury kościoła z granitowych ciosów, a w górnej partii z cegły.
Kościół Świętej Trójcy w Strzelnie jest orientowaną, trzynawową bazyliką, wzniesioną na planie krzyża łacińskiego. Świątynia posiada czteroprzęsłowy korpus nawowy i dwuprzęsłowe prezbiterium zamknięte absydą oraz nawę poprzeczną. Od północy do prezbiterium przylega kaplica Serca Jezusowego na planie wydłużonego prostokąta, natomiast od południa dwukondygnacyjna kaplica św. Barbary na planie kwadratu. Do kaplicy św. Barbary dobudowana jest od wschodu jednokondygnacyjna zakrystia. Przy południowej nawie wznosi się dwuprzęsłowa kaplica św. Norberta, a obok niej owalna kaplica św. Restytuta, poprzedzona prostokątnym przedsionkiem.

Od zachodu dominuje nad świątynią barokowa, otynkowana fasada dwuwieżowa. Trzykondygnacyjna fasada rozczłonkowana jest pilastrami i gzymsami. Na osi fasady dobudowana jest czworoboczna kruchta opięta w narożach pilastrami, z głównym wejściem od zachodu i drugim od południa. W południowej i północnej ścianie kruchty mieszczą się okrągłe okienka doświetlające pomieszczenie. Kruchtę przykrywa baniasty, barokowy hełm miedziany.
W środkowej kondygnacji, na osi fasady znajduje się duże okno zamknięte łukiem, po bokach którego w niszach umieszczono figury św. Józefa z małym Jezusem na rękach oraz św. Jakuba Starszego. Pilastry wydzielają wieżowe części fasady, a także flankują dekoracyjne okno oraz nisze z figurami świętych. Powyżej wydatnego gzymsu koronującego wznosi się wysoki, barokowy szczyt ze spływami wolutowymi, przechodzącymi w niewielkie postumenty dla figurek aniołków i waz. Szczyt fasady wypełnia płaskorzeźbiona scena Wniebowzięcia NMP, a powyżej wyobrażenie Świętej Trójcy. Po bokach szczytu wznoszą się górne kondygnacje czworobocznych wież, opięte w narożach pilastrami i zwieńczone wysokimi, miedzianymi hełmami barokowymi z latarniami.

Elewację południową od strony zachodniej stanowi południowa ściana czworobocznej wieży z odsłoniętym w dolnej partii fragmentem muru kamiennego z ostrołukowym, ceglanym portalem.
Obok wejścia znajduje się otynkowany, gotycki przedsionek z barokowym oknem i ostrołukowymi obramieniami wcześniejszych okien gotyckich. Do przedsionka tego dostawiona jest owalna, opilastrowana i otynkowana kaplica św. Restytuta z łukowo zamkniętymi oknami od wschodu i zachodu. Na poziomie wygiętego gzymsu wieńczącego mieszczą się trzy okrągłe okienka. Barokową kaplicę św. Restytuta przykrywa miedziany dach kopułowy.
Między kaplicą św. Restytuta a transeptem mieści się dwuprzęsłowa, gotycka kaplica św. Narberta. Ściana tej kaplicy zbudowana jest dołem z kostki granitowej, powyżej z cegły. Na środku elewacji kaplicy mieści się ostrołukowa blenda po zamurowanym oknie, a po bokach dwa okrągłołukowe okna.
Południową elewację transeptu stanowi szczytowa ściana, zwieńczona schodkowym szczytem. Ściana murowana z ciosów granitowych, od połowy wysokości z cegły. W ścianie tej mieści się duże okno okrągłołukowe, nad którym widać dwie blendy po zamurowanych okrągłych okienkach, Powyżej umieszczone są trzy okrągłołukowe blendy.
Od wschodu do transeptu przylega oszkarpowana ściana dwukondygnacyjnej kaplicy św. Barbary. Ściana tej kaplicy murowana jest w przyziemiu z ciosów granitowych, powyżej z cegły. Na piętrze, na osi elewacji znajduje się jedno duże, ostrołukowe okno. Na parterze duże okrągłołukowe okno mieści się z prawej strony. Z lewej strony elewacji znajduje się wejście do kaplicy, pierwotnie ostrołukowe, obecnie okrągłołukowe z romańskim tympanonem fundacyjnym, rzeźbionym w piaskowcu. Pierwotnie tympanon ten był prawdopodobnie w portalu południowym, prowadzącym do nawy bocznej.
Tympanon ten jest jednym z trzech romańskich tympanonów bazyliki Świętej Trójcy. Scena wyrzeźbiona na nim przedstawia św. Annę trzymającą na rękach maleńką Marią, jeszcze w powijakach. Po bokach klęczą postacie: syn Piotra Wszeborowica – Krystyn z modelem świątyni w dłoniach (Piotr nie doczekał dokończenia budowy kościoła) oraz kobieta z księgą – przeorysza norbertanek lub jedna z fundatorek. Wokół płaskorzeźby umieszczono łacińską inskrypcję, która w tłumaczeniu brzmi: „Tobie Anno, czcigodna matko pobożnej dziewicy Maryi, darem tym cześć oddaje Piotr, tak jak ongiś sobie tego życzył”. U dołu tympanonu wśród wici roślinnych umieszczono błogosławiącą dłoń Boga Ojca.
Dwa pozostałe tympanony romańskie Świętej Trójcy znajdują się w lapidarium, w dawnych zabudowaniach klasztornych, w tym jeden w pierwotnym miejscu, na północnej ścianie kościoła.
Od wschodu do kaplicy św. Barbary przylega jednokondygnacyjna zakrystia, dołem murowana z ciosów granitowych, powyżej otynkowana. W południowej elewacji zakrystii mieszczą się dwa prostokątne okna w piaskowcowych obramieniach, natomiast w elewacji wschodniej – jedno okrągłe okienko na górze.
Elewację wschodnią prezbiterium stanowi półokrągła, kamienna ściana absydy z trzema małymi, okrągłołukowymi okienkami, ale oryginalne romańskie jest tylko wschodnie okno.
Do absydy przylega wschodnia ściana kaplicy Serca Jezusowego z ostrołukową blendą po zamurowanym oknie. Od północy kaplica zbudowana jest z ciosów kamiennych, powyżej tynkowana. W północnej elewacji kaplicy umieszczone są dwa okrągłołukowe okna.
Powyżej dachu kaplicy wznosi się północna, kamienna ściana prezbiterium z okrągłołukowym oknem, a prostopadle do niej wschodnia ściana północnego ramienia transeptu, również z okrągłołukowym, dużym oknem.
W narożniku między kaplicą Serca Jezusowego i transeptem można zobaczyć pozostałości północnej, cylindrycznej wieżyczki przyprezbiterialnej. Widać tu, że ściany wieży (i chyba całej świątyni) były tylko licowane ciosami granitowymi, a wewnątrz wypełnione drobnymi kamieniami polnymi lub drobnymi odłamkami granitu.
Północna, szczytowa ściana transeptu zwieńczona schodkowym szczytem, nie posiada okien. Trzy okna okrągłołukowe z ceglanymi obramieniami uskokowymi zostały zamurowane i pozostały po nich jedynie tynkowane blendy. W części szczytowej znajdują się trzy blendy okrągłołukowe, ale te nie zostały otynkowane.
Pozostałą elewację północną zasłaniają zabudowania dawnego klasztoru norbertanek.

Kościół Świętej Trójcy przykrywają dachy pokryte dachówką ceramiczną. Nawę główną i transept przykrywają dachy dwuspadowe o jednakowej wysokości, prezbiterium i kaplicę św. Barbary przykrywa wspólny dach czterospadowy o poprzecznej kalenicy, zakrystię – trójspadowy kalenicowy, absydę – półstożkowy, nawę północną – trójspadowy kalenicowy, wspólny z południowym skrzydłem klasztoru, kaplicę Serca Jezusowego – pulpitowy, nawę południową, kaplicę św. Norberta i przedsionek kaplicy św. Restytuta – wspólny dach pulpitowy.

Wchodząc do wnętrza bazyliki odczuwa się długowieczność świątyni i bogactwo zabytków ze wszystkich mijających epok. Na pierwszy rzut oka widać XII / XIII-wieczne mury i bezcenne kolumny romańskie, gotyckie sklepienia i barokowe wyposażenie.

Prezbiterium, nawę główną i transept przykrywają gotyckie sklepienia gwiaździste, wsparte na masywnych filarach i romańskich kolumnach. Nawy boczne posiadają sklepienia krzyżowo-żebrowe, kaplica św. Barbary – pierwsze na terenie Polski sklepienie palmowo-krzyżowe wsparte na rzeźbionej romańskiej kolumience. Kaplice Serca Jezusowego, św. Norberta i przedsionek kaplicy św. Restytuta przesklepione są kolebką, skarbiec – sklepieniem gwiaździstym, a kaplica św. Restytuta – barokową kopułą.
Sklepienia korpusu nawowego wsparto od wschodu i zachodu na dwóch parach filarów, natomiast w przęsłach środkowych – na dwóch parach romańskich kolumn o rzeźbionych głowicach kostkowych. Para kolumn zachodnich jest mniej dekoracyjna – trzon kolumny północnej jest dziś gładki, ale pierwotnie posiadał wielobarwną dekorację, natomiast trzon kolumny południowej zdobi ornament śrubowy, przypominający skręconą linę.
Bogatszą dekorację rzeźbiarską posiada wschodnia para kolumn. Ich trzony podzielono na trzy poziome strefy, oddzielone dekoracją roślinną. Każdą strefę rozdzielono arkadkami wspartymi na kolumienkach, tworząc sześć pól, w których wyrzeźbiono postacie ludzkie. Na każdej z dwóch kolumn znajduje się po 18 różnych postaci, różniących się pozami, gestami i atrybutami. Na kolumnie południowej wyrzeźbione zostały personifikacje cnót. Przedstawiono tu m in. Sprawiedliwość, Wiarę, Mądrość, Cierpliwość, Pokorę, Posłuszeństwo, Wstrzemięźliwość, Czystość. Kolumnę północną dekorują personifikacje przywar: Gniew, Zabójstwo, Pychę, Krzywoprzysięstwo, Obżarstwo, Rozpustę, Swawolę, Bluźnierstwo, Zawiść. Na obu kolumnach jest wiele postaci, których identyfikację uniemożliwia znaczny stopień ich uszkodzenia. Kolumny posiadają głowice kostkowe, zaokrąglone u dołu. Zdobią je półkoliste tarcze i rozety. Głowicę południowej kolumny cnót dekoruje relief obrazujący scenę Chrztu Chrystusa w Jordanie – Chrzest Święty oznacza bowiem źródło wszelkich cnót.
W kościele Świętej Trójcy znajduje się siedem romańskich kolumn. Poza czterema w nawie głównej, dwie duże mieszczą się między prezbiterium, a kaplicami: św. Barbary oraz Serca Jezusowego (ta nie została jeszcze odsłonięta), a także mniejsza kolumienka zdobiona wicią roślinną, podtrzymująca sklepienie w kaplicy św. Barbary.
Rzeźbione kolumny romańskie są bezcennym, unikatowym zabytkiem sztuki romańskiej.
Kolejną perełką w Strzelnie są romańskie tympanony: tympanon fundacyjny nad wejściem zewnętrznym do kaplicy św. Barbary oraz tympanon Zwiastowania i tympanon północny o trójlistnym wykroju, które można obejrzeć w lapidarium.

Prezbiterium otwiera się do kaplicy św. Barbary arkadami, wspartymi na filarze przy transepcie oraz na odsłoniętej, romańskiej kolumnie o gładkim trzonie. W kaplicy Serca Jezusowego nie odsłonięto jeszcze kolumny zamurowanej w ścianie. Kaplicę z prezbiterium obecnie łączy jedna romańska arkada. Arkady między transeptem i kaplicami przyprezbiterialnymi pozostały zamurowane i obecnie do kaplic wiodą portale.
W kaplicy św. Barbary zachwyca sklepienie palmowo-krzyżowe, wsparte na jednej romańskiej kolumience, pokrytej płaskorzeźbioną wicią roślinną. Warto również zwrócić uwagę na dużą kolumnę przy prezbiterium, a także na fragment przyziemia cylindrycznej wieżyczki południowej, nad którym wznoszą się współczesne schody do skarbca.
W skarbcu jest obecnie wystawa dokumentów, ksiąg, ornatów, naczyń liturgicznych, rzeźb i obrazów. Poza dużymi oknami od wschodu i południa, skarbiec posiada przeszklone okna wewnętrzne, wychodzące na prezbiterium i transept.
W północnej kaplicy Serca Jezusowego do dziś pozostała zamurowana w ścianie duża kolumna romańska.
Na ścianie wschodniej transeptu mieszczą się dwie niewielkie absydiole. W północnej, na kamiennym ołtarzu stoi XVIII-wieczna rzeźba Ecce Homo, natomiast w południowej – figura św. Antoniego.
W prezbiterium znajduje się XVIII-wieczny ołtarz kolumnowy, zwieńczony koroną. W ołtarzu tym umieszczono obraz z 1892 roku, przedstawiający koronację Najświętszej Marii Panny na Królową Nieba i Ziemi. Między kolumnami stoją figury św. Norberta i św. Augustyna. Po bokach prezbiterium ustawiono późnobarokowe, intarsjowane stalle.
Na wygiętej belce tęczowej z 1740 roku umieszczono Grupę Ukrzyżowania.

Najciekawszym ołtarzem w kościele Świętej Trójcy jest XVII-wieczny, czarny ołtarz relikwiarzowy Świętego Krzyża, stojący w północnym ramieniu transeptu. Najstarszą i najcenniejszą częścią ołtarza jest centralnie umieszczony ogromny krucyfiks z figurą Ukrzyżowanego Zbawiciela, pochodzący z 1361 roku. Pod krzyżem stoją figury Matki Bożej i św. Jana Ewangelisty. Wokół ołtarza umieszczono różnej wielkości figury świętych, proroków i apostołów. Ołtarz poświęcony jest Jezusowi Chrystusowi. Przedstawia całą historię Syna Bożego, która rozpoczyna się Jego narodzeniem. Na obrazie umieszczonym w górnej części ołtarza przedstawiona jest Matka Boża z małym Dzieciątkiem na ręku. W ołtarzu nie ma owocnych lat życia Chrystusa, lecz od razu przechodzimy do Męki Pańskiej z ogromnym cierpieniem na krzyżu. Kiedy Chrystus dokonał żywota, zdjęto Go z krzyża i złożono w grobie. Grób Jezusa jest kolejną sceną w tym ołtarzu. Mieści się na samym dole i zasłonięty jest antepedium. Odsłaniany jest w Wielki Piątek. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się ostatnia scena – figura Chrystusa Zmartwychwstałego. W ołtarz zostały wkomponowane liczne, bogato zdobione szafki relikwiarzowe, w których są umieszczone relikwie aż 658 świętych oraz relikwia Krzyża Świętego. Bezcenny krucyfiks zasłania zasuwa przedstawiająca Ukrzyżowanego Chrystusa. Pierwotnie, do 1743 roku ołtarz ten był ołtarzem głównym bazyliki Świętej Trójcy.
W transepcie przy tęczy i przy południowej ścianie znajdują się trzy barokowe, bliźniacze ołtarze boczne. Ołtarz Matki Bożej z kopią cudownego obrazu Marii z sanktuarium w Mariazell w Austrii jest również ołtarzem relikwiarzowym. Relikwie świętych umieszczone są w szkatułkach w ramie obrazu. Obraz ten zasłania zasuwa z wizerunkiem Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
Innym rodzajem relikwiarza jest relikwiarz św. Restytuta, sprowadzony z Rzymu dla bazyliki w Strzelnie i ustawiony u stóp XV-wiecznej Pięknej Madonny, na ołtarzu kaplicy pobudowanej specjalnie dla tej relikwii.
W nawie północnej stoi barokowy zespół pięciu konfesjonałów z 1741 roku, ozdobiony w górnej części scenami z życia Chrystusa i Matki Bożej, natomiast w dolnej - scenami walki dobra ze złem. Każde malowidło uzupełnione jest inskrypcją w oryginalnym, XVIII-wiecznym języku polskim, co było niespotykane w połowie XVIII wieku, zwłaszcza w kościele, gdzie jeszcze długo używano jedynie łaciny. Jest to jedyny w Polsce taki zabytek.
W nawie południowej, stoją dwa pojedyncze konfesjonały z 1743 roku, zdobione scenami z życia zakonu norbertanek.
Empora muzyczna z końca XVIII wieku posiada balustradę płytową, zdobioną scenami przedstawiającymi panny norbertanki. Na emporze znajdują się 19-głosowe organy z końca XIX wieku, zbudowane przez firmę Wilhelma Sauera z Frankfurtu nad Odrą.
W kruchcie stoi kamienna kropielnica, prawdopodobnie przerobiona z romańskiej kolumienki.
W kilku miejscach świątyni odkryto średniowieczne polichromie, m in. w absydzie prezbiterium, na sklepieniach podwieżowych, w zakrystii oraz barokowe w kaplicy św. Restytuta. Część z nich poddano już renowacji, natomiast pozostałe czekają na ten zabieg.

Bazylika Świętej Trójcy jest bezcennym zabytkiem architektury romańskiej, ale też bezcennym obiektem sakralnym. Na Wzgórzu św. Wojciecha w Strzelnie, w bazylice i kościele św. Prokopa znajduje się ponad 1000 relikwii świętych. W Polsce więcej jest tylko w Krakowie, ale tam jest więcej kościołów.