Zespół spichrzy obronnych i średniowieczne obwarowania Grudziądza

Opis

Grudziądz należy do najstarszych miast Pomorza i jest również jednym z najstarszych miast Polski. Prawa miejskie otrzymał w roku 1291. Już w XIV w zaczęto miasto fortyfikować, czyli wznosić mury obronne wraz z basztami i bramami obronnymi, oraz kopać obronne fosy.

Pod koniec tegoż wieku mury miejskie Grudziądza składały się w większości z podwójnej linii murów z 5 bramami obronnymi: Toruńską, Łasińską, Boczną, Wodną i Zamkową, która łączyła mury miejskie z zamkiem. W całym ciągu murów było 9 baszt owalnych i 1 baszta ośmioboczna.

Już w połowie XIV w pojedynczy mur na krawędzi skarpy od strony Wisły został stopniowo zastąpiony linią obronnych kilkukondygnacyjnych spichrzów. Budowa fosy była w tym miejscu oczywiście zbędna, bo naturalną fosą była rzeka Wisła. Zespół spichrzów grudziądzkich to potężna kompozycja urbanistyczna, która zaważyła na sylwecie miasta od strony Wisły nadając mu specyficzne piękno i stwarzając jednocześnie doskonałe tło dla drugoplanowych akcentów pionowych - wież kościelnych. Spichrze stały się tu integralną częścią urządzeń obronnych miasta.

Obecna liczba spichrzy (28) wynika z podziału pierwotnych działek na mniejsze w okresie osłabienia koniunktury handlowej w końcu XVII w i w wieku XVIII. Później gdy Wisła odsunęła się od skarpy grudziądzkiej, część spichrzy przebudowano na domy mieszkalne, a niektóre popadły w ruinę. Specyficzną cechą grudziądzkiej skarpy spichrzowej jest krańcowo różny wyraz fasad górnych od strony miasta, od fasad od strony nadwiślańskiej.

Mała uliczka Spichrzowa na górnym poziomie w mieście, gdzie spichrze mają 1 - 2 kondygnacje, w niczym nie zapowiada ogromu monumentalnego masywu z drugiej strony, przy Wiśle, gdzie spichrze mają 6 - 7 kondygnacji.

W drugiej połowie XIX w w związku z dynamicznym rozwojem miasta większość fortyfikacji została rozebrana, a fosy zasypane. Do naszych czasów zachowała się przebudowana Brama Wodna, oraz niewielkie fragmenty murów obronnych. Natomiast spichrze obronne zachowały się niemal w całości, ponieważ nie było potrzeby ich wyburzania. Spichrze wzniesione jako zwarty blok i stanowiące o wyjątkowości nadwiślańskiej panoramy, co podkreślił już w XVI w Sebastian Klonowic w poemacie"Flis" (pisząc o"Grudziądzu czerwonym" - od koloru cegieł) stały się symbolem miasta, co obecnie podkreśla nocna iluminacja.

Dziś w Grudziądzu możemy podziwiać piękny zespół zabytkowych spichrzy obronnych, będących unikatem na skalę europejską, Bramę Wodną oraz fragmenty murów miejskich. Niektóre spichrze doczekały się solidnej renowacji, inne czekają na remont. W niektórych spichrzach urządzono piękne muzea np. Muzeum historii Grudziądza, Muzeum Archeologiczne. Warto zwiedzić niezwykły zespół zabytkowych spichrzy obronnych w Grudziądzu, ponieważ jest zabytkiem oryginalnym i niepowtarzalnym.