Wojsławice - Arboretum

Opis

Wojsławice leżą ok. 2 km na wschód od Niemczy, na obszarze chronionego krajobrazu Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich, w malowniczej kotlinie, na północnym stoku Wzgórz Dębowych. Tę zaciszną kotlinę osłaniają od wiatrów: południowo-zachodnich - zbocza Ostrej Góry (362 m n.p.m.), wschodnich - Wysoki Las (322 m n.p.m.), a północnych - Starzec (345 m n.p.m.) i Tylna Dębowa Góra (334 m n.p.m.). Okres wegetacyjny trwa tu 222 dni - od 2 kwietnia do 10 października. Duża wilgotność powietrza, rzadko występujące wiosenne przymrozki oraz żyzna, kwaśna gleba sprzyjają uprawie wielu gatunków roślin, unikatowych na terenach Polski.

Park zajmuje powierzchnię ok. 70 ha, gdzie rośnie ok. 1500 gatunków drzew i 470 gatunków rododendronów. Występują tu również inne krzewy oraz rośliny wrzosowate.

Wojsławice od średniowiecza należały do Niemczy. Nazwa osady pochodzi od imienia rycerza Wojsława, zwanego też rycerzem ze złotą ręką. Prawdopodobnie był on członkiem książęcej załogi w warownej Niemczy oraz wychowawcą i opiekunem Bolesława Krzywoustego. Kiedy ten mężny rycerz utracił w walce rękę - książę podarował mu nową, całą ze złota. Za zasługi wojenne otrzymał również od Bolesława Krzywoustego dobra leżące obok Niemczy, m.in. Wojsławice.
Najstarsze wzmianki o Wojsławicach pochodzą z 1366 roku. Majątek wielokrotnie zmieniał właścicieli. W 1559 roku książę brzeski Jerzy II wykupił od miasta Wojsławice wraz z kilkoma wsiami i wybudował tu folwark z dwoma dużymi ogrodami.
Na podstawie map z 1827 roku można stwierdzić, że w obecnym miejscu ogród istniał już ok. 1820 roku. W tym okresie wzniesiono przy parku pałac, który niestety nie przetrwał do naszych czasów. Właścicielami Wojsławic do roku 1848 była rodzina von Anlock, która przekształciła naturalny las w romantyczny ogród dworski. W tym czasie zbudowano również dwa stawy przegrodzone groblą, na której posadzono dęby szypułkowe. Z początku XIX wieku pochodzi także pierwsza uprawa drzew obcego pochodzenia, jak kasztanowce zwyczajne, dęby czerwone, sosny wejmutki czy tulipanowce amerykańskie. W ten sposób w Wojsławicach powstał pierwszy na Śląsku dworski ogród romantyczny.

Dla parku bardzo istotny był rok 1880, kiedy właścicielem 150-hektarowego majątku w Wojsławicach został Fritz von Oheimb, ziemianin śląski i wybitny znawca roślin. Fritz von Oheimb powiększył teren ogrodu, wytyczył kręte alejki oraz osie widokowe, łączące park z otaczającym krajobrazem. Ok. 1900 roku wybudował istniejący do dziś domek ogrodnika i urządził obok niego alpinarium. W 1910 roku założył w parku instalację wodną, ułatwiającą uprawę roślin.
Wielką pasją Fritza von Oheimb był ogród, a szczególnie uprawa rododendronów. Ogrodowi poświęcił całe swe życie, a i po śmierci w 1928 roku, nie rozstał się z nim, gdyż został pochowany w swoim ogrodzie. Ten wielki pasjonat drzew i ogrodów zgromadził w Wojsławicach bogate kolekcje roślin. Jego ogromna wiedza ogrodnicza oraz intuicja zadecydowały o sukcesie w uprawie ukochanych rododendronów.
Fritz von Oheimb utrzymywał kontakty z europejskimi szkółkarzami i ogrodami botanicznymi. Dzięki Oheimbowi park w Wojsławicach w latach 20. XX wieku stał się placówką doświadczalną Niemieckiego Towarzystwa Dendrologicznego, a także był licznie odwiedzany przez mieszkańców Śląska i Czech.
Podczas II wojny światowej park nie ucierpiał, ale nowy podział Europy zmusił rodzinę von Oheimb do opuszczenia swojego majątku w 1946 roku.

Po wojnie park wielokrotnie zmieniał właścicieli. Byli to: rolnik indywidualny, Okręgowy Zarząd PGR we Wrocławiu, Urząd Gminy w Niemczy oraz Kombinat Hodowli Zwierząt Zarodowych w Dzierżoniowie.
Pomimo wielu zaniedbań i zniszczeń drzewostanu, w 1977 roku ogród w Wojsławicach otrzymał rangę Arboretum, a w 1983 roku został wpisany do rejestru zabytków kultury. Od 1988 roku Arboretum w Wojsławicach jest filią Ogrodu Botanicznego we Wrocławiu.

Obecnie teren Arboretum jest systematycznie powiększany. Rekonstruowane są stawy i cieki wodne, zakładane są nowe systemy nawadniające. Prowadzone są prace pielęgnacyjne oraz nowe nasadzenia. Dla wszystkich roślin prowadzona jest szczegółowa dokumentacja, rośliny posiadają etykiety, a okazy unikatowe również specjalne tablice opisowe.

Ogród w Wojsławicach można odwiedzać codziennie od 1 maja do 30 września. Arboretum najpiękniej wygląda na przełomie maja i czerwca, w okresie kwitnienia przepięknych, różnokolorowych rododendronów. Ogród prowadzi również szkółkę drzew i krzewów i można tu kupić sadzonki ciekawych roślin.