Dom Gerharta Hauptmanna w Jagniątkowie

Opis

Będąc w Jeleniej Górze lub w Karkonoszach, warto zajrzeć również do Jagniątkowa, gdzie wśród cichych szmerów Wrzosówki można podziwiać piękne górskie pejzaże oraz niepowtarzalny dom Gerharta Hauptmanna.

Być może Gerharta Hauptmanna urzekły te same piękne widoki i łagodny klimat śródgórskiej kotlinki, skoro właśnie tu postanowił zbudować dom dla swej nowej rodziny.

Gerhart Hauptmann był wybitnym niemieckim dramatopisarzem, przedstawicielem nurtu naturalistycznego w teatrze. Był bardzo płodnym twórcą, wyczulonym na biedę i niesprawiedliwość społeczną. Poza utworami scenicznymi pisał również powieści, nowele, a także epopeje. W 1912 roku został laureatem Literackiej Nagrody Nobla. Wyróżnionym dziełem był dramat „Tkacze”, napisany przez Hauptmanna w 1892 roku.
Gerhart Hauptmann, po rozstaniu się ze swą pierwszą żoną, zbudował dla niej i synów dom w Dreźnie, natomiast dla siebie kupił pod koniec 1899 roku łąkę w Jagniątkowie (wówczas Agnetendorf). Na tej łące postanowił zbudować piękną willę widokową.

Dom powstał według projektu berlińskiego architekta Hansa Griesebacha. W połowie 1990 roku położono kamień węgielny, a w 1901 roku na granitowej skale stanęła piękna willa. Zbudowana została na wzór zameczku z cylindryczną wieżą, w stylu będącym mieszanką historyzmu i neorenesansu. Hauptmann nazwał swój nowy dom „Wiesenstein” (Łąkowy Kamień) – od licznych kamieni znajdujących się na jego posesji o powierzchni 1,6 ha.

19 sierpnia 1991 roku Gerhart Hauptmann wprowadził się do nowej siedziby, gdzie zamieszkał z żoną - Margaretą Marschalk i synem Benvenuto.

Pisarz urządził willę jako miejsce pracy twórczej, z dwoma gabinetami przeznaczonymi do pracy. Hauptmann codziennie rano wybierał się na spacer po okolicy, podczas którego notował swoje spostrzeżenia i przemyślenia. Po powrocie ze spaceru dyktował swemu sekretarzowi treści swych dzieł, a po przerwie obiadowej – dalej dyktował do kolacji.

W willi „Wiesenstein” Hauptmann otaczał się pięknymi przedmiotami. Kolekcjonował dzieła sztuki – rzeźby, obrazy, numizmaty, cenne przedmioty antyczne, lecz również osobiste pamiątki z licznych podróży.

Rodzinę pisarza chętnie odwiedzało w Jagniątkowie wielu artystów i intelektualistów. Bywali tu: pisarze, malarze, aktorzy, ludzie teatru, wydawcy itp. Wszystkich z całą pewnością przyciągała tu serdeczna atmosfera domu, a także cisza i piękne, górskie krajobrazy tej jagniątkowskiej głuszy.

W 1922 roku, na swoje 60. urodziny Hauptmann zlecił Johannesowi Maxymilianowi Avenariusowi, namalowanie fresków w swej willi. Zlecając mu tę pracę, wybawił go z poważnych kłopotów finansowych. Avenarius pokrył cały hol freskami, przedstawiającymi sceny z utworów pisarza. Odtąd hol willi „Wiesenstein” nazwany został Rajską Halą. Jest to unikalne malowidło, które robi ogromne wrażenie.

Gerhart Hauptmann dobrze czuł się w jagniątkowskiej posiadłości, gdzie z niewielkimi przerwami mieszkał do swej śmierci w 1946 roku.
Uważał, że spotykały go tu same dobre rzeczy. W tym domu wziął ślub z ukochaną Margaretą Marschalk, tu otrzymał wiadomość o przyznaniu mu Nagrody Nobla, tu wreszcie tworzył przez długie lata.

Życzeniem Hauptmanna było, aby po jego śmierci willa „Wiesenstein” stała się w całości muzeum i archiwum noblisty.

Pisarz zmarł w 1946 roku w Jagniątkowie. Jagniątków nie był już wówczas w Niemczech, lecz znalazł się na terytorium Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Margareta Hauptmann uzyskała zgodę na wywiezienie do Niemiec ciała zmarłego męża, a także dobytku i licznych pamiątek po nobliście. Gerhart Hauptmann został pochowany na bałtyckiej wyspie Hiddensee, gdzie za życia często przebywał z rodziną.

Po opuszczeniu willi przez właścicieli, dom stał pusty do 1949 roku, kiedy został tu utworzony Ośrodek Wczasów Dziecięcych „Warszawianka”, który działał do 1997 roku.

Dopiero po 1989 roku, kanclerz Niemiec Helmut Kohl wraz z premierem Polski Tadeuszem Mazowieckim podjęli wspólnie decyzję o utworzeniu w domu Hauptmannów muzeum poświęconego nobliście. Przy wsparciu finansowym władz RFN, willa została gruntownie wyremontowana.

1 września 2001 roku otwarto oficjalnie Dom Hauptmanna jako instytucję kultury miasta Jelenia Góra. Status muzeum placówka uzyskała dopiero 1 maja 2005 roku i do dziś jest tu Muzeum Miejskie „Dom Gerharta Hauptmanna”.

Muzeum gromadzi, przechowuje i udostępnia zbiory związane z twórczością literacką Gerharta Hauptmanna, a także eksponuje pamiątki związane z życiem i twórczością pisarza, jak: fragmenty korespondencji, pierwsze wydania książkowe, dokumenty, fotografie, portrety i rzeźby. Muzeum wiele uwagi poświęca również promocji wielokulturowego charakteru Dolnego Śląska. Prezentuje także historię willi „Wiesenstein” oraz jej mieszkańców, ze szczególnym uwzględnieniem twórczości pisarza.
Muzeum Miejskie „Dom Gerharta Hauptmanna” udostępnia do zwiedzania pięć sal muzealnych: gabinet pisarza, dawną bibliotekę, salę kominkową, dawną jadalnię oraz unikatowy hol, pokryty w całości polichromią, zwany Halą Rajską.
W dawnej jadalni prezentowana jest wystawa multimedialna , przybliżająca zwiedzającym ciekawe życie noblisty, natomiast w sali kominkowej eksponowane są wystawy czasowe, związane z twórczością Gerharta Hauptmanna, a także z historią regionu i twórczością śląskich artystów i intelektualistów.
Na parterze willi mieści się niewielki sklepik muzealny z wydawnictwami oraz kawiarnia.
Muzeum Miejskie „Dom Gerharta Hauptmanna” zaprasza od wtorku do niedzieli w godz. 9.00 – 17.00 (od 1 maja do 30 września) oraz w sezonie zimowym (od 1 października do 30 kwietnia) w godz. 9.00 – 16.00.

Willa „Wiesenstein” zaciekawia życiem swych mieszkańców, intryguje historią Dolnego Śląska, zachwyca detalami wnętrza i bryłą budynku, lecz również niepowtarzalnymi widokami na pasmo Karkonoszy, Wielki Szyszak, Śnieżne Kotły, szczyt Śmielec oraz malowniczą dolinę Wrzosówki. Willę otacza park, w którym niejedno drzewo zasadzone było ręką wielkiego pisarza.

Dziś Jagniątków włączony jest w granice miasta Jelenia Góra. Stanowi najdalszą i najwyżej położoną dzielnicę miasta, lecz mimo swego położenia posiada dobre połączenie autobusami miejskimi z centrum Jeleniej Góry.