Maria Śnieżna na Górze Iglicznej

Opis

W 1526 roku, gdy na tronie czeskim zasiadł Ferdynand I Habsburg, Śląsk wraz z Czechami znalazł się w granicach Austrii. Wówczas to mieszkańcy Ziemi Kłodzkiej zaczęli pielgrzymować do słynnego austriackiego Sanktuarium Matki Bożej w Mariazell, położonego w górnej Styrii, w Alpach Wschodnich.

Kiedy ponad 200 lat później, w 1742 roku część Śląska przeszła na rzecz Prus, przekraczanie przez pielgrzymów granicy prusko-austriackiej było utrudnione.
W 1750 roku wójt Wilkanowa – Christoph Veit powrócił z pielgrzymki z ludową kopią wizerunku Matki Bożej z Mariazell. Była to płaskorzeźbiona w lipowym drewnie figura Matki Bożej z Dzieciątkiem, wsparta na konsoli przedstawiającej trzy główki aniołków.
Początkowo figurę Matki Bożej umieszczono na stoku Góry Iglicznej, pod konarem rozłożystego buka, a potem w drewnianej kapliczce. Figura ta miała przypominać przychodzącym tu wiernym Matkę Bożą z górskiego sanktuarium w Mariazell.
W 1765 roku w okolicy szalała potężna wichura, która wyrządziła wielkie spustoszenie w lasach Góry Iglicznej. Wyrwany z korzeniami został stary buk, a kapliczka doszczętnie zniszczona. Figurka jednak ocalała nieuszkodzona, co poczytano za znak Boży i przeniesiono figurkę w bezpieczniejsze miejsce.
W 1776 roku powstała nowa, większa kaplica, a modlący się tam pielgrzymi zaczęli donosić o pierwszych cudach, dziejących się za wstawiennictwem Matki Bożej.
W czerwcu 1777 roku do dołu z wapnem wpadł synek mieszkańca Siennej. Chłopiec nie tylko doznał rozległych oparzeń, ale i stracił wzrok. Za radą miejscowego księdza, rodzice wraz z synkiem szybko udali się do sanktuarium na Iglicznej i tam, przed obliczem Matki Bożej wyprosili zdrowie dla dziecka, które po kilku dniach odzyskało wzrok.
Kolejnego cudu doświadczył syn właściciela młyna z Wilkanowa, który przez nieuwagę włożył rękę w obracające się tryby. Mała szansa była na odzyskanie władzy i czucia w ręce, nawet jeśli dłoń się zagoi. Chłopak uprosił braci, aby jeszcze tego samego dnia zanieśli go do sanktuarium Matki Bożej, gdzie żarliwie modlił się o uzdrowienie dłoni. Matka Boża wysłuchała jego próśb i chłopak odzyskał władzę w ręce.
Pielgrzymi przybywali coraz liczniej, aby pomodlić się przed cudowną figurką, prosząc o zdrowie i inne łaski. Zachodziła potrzeba wybudowania kościoła, w którym mogliby się pomieścić pątnicy.
W ciągu czterech lat odnotowano 12 cudownych uzdrowień za wstawiennictwem Matki Bożej z Góry Iglicznej. Arcybiskup Pragi wydał wtedy zezwolenie na pobudowanie kościoła w tak niezwykłym miejscu.

18 czerwca 1781 roku poświęcono kamień węgielny pod budowę świątyni, którą ufundował hrabia Michael Otto von Althann z Międzylesia.
Prace murarskie nadzorował Andrzej Jäger z Międzylesia, natomiast prace ciesielskie Józef Knietig z Wilkanowa. Kościół wznosili przybywający tu pielgrzymi, pod nadzorem ww. mistrzów.

Świątynia stanęła na południowym tarasie Góry Iglicznej (845 m n.p.m.), ok. 75 metrów poniżej szczytu.
22 października 1782 roku ks. Karol Winter z Międzylesia, wikariusz generalny abpa Pragi poświęcił kościół pw. Matki Bożej Śnieżnej. Matkę Bożą Śnieżną na patronkę nowego kościoła wybrano z dwóch powodów.
Po pierwsze, chciano w ten sposób uczcić najstarszą w Europie świątynię poświęconą Maryi – Matce Bożej Śnieżnej z Bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. Z powstaniem tego kościoła wiąże się legenda, według której pewien rzymianin o imieniu Jan oraz papież Liberiusz mieli podobne sny. Papieżowi śniło się, że ktoś zwraca się do niego o wyznaczenie miejsca pod budowę świątyni poświęconej Matce Bożej, a miejsce to wskaże mu śnieg. Bezdzietnemu Janowi śniło się natomiast, że będzie miał potomstwo, jeśli wybuduje kościół poświęcony Matce Bożej. Miejsce budowy świątyni miał mu wskazać śnieg, a papież miał to miejsce zatwierdzić. W letni poranek, 5 sierpnia 352 roku zaskoczeni rzymianie ujrzeli na Wzgórzu Eskwilińskim grubą warstwę śniegu. Tylko dwie osoby w Rzymie – papież Liberiusz i rzymianin Jan, wiedzieli, że zgodnie z wolą Bożą na tym wzgórzu trzeba rozpocząć budowę świątyni Maryjnej. Dla upamiętnienia tych niezwykłych okoliczności, kościół poświęcony Maryi otrzymał wezwanie Matki Bożej Śnieżnej. Dziś, po wielu przebudowach, świątynia ta jest jedną z czterech Bazylik Większych w Rzymie, pod nowym wezwaniem Matki Bożej Większej – Santa Maria Maggiore.
Drugim powodem wybrania Marii Śnieżnej na patronkę kościoła było nawiązanie do miejsca, w którym wzniesiono świątynię – Masywu Śnieżnika, gdzie śnieg zalega bardzo długo, a także z powodu obawy budowniczych, czy zdążą zbudować świątynię zanim spadnie śnieg.
Od momentu poświęcenia kościoła, figurkę Matki Bożej zaczęto nazywać Marią Śnieżną.

Konsekracja świątyni nie była jeszcze końcem budowy, ponieważ dopiero w 1784 roku ukończono budowę wieży, a w 1821 roku dobudowano do bryły kościoła tzw. soboty dla pielgrzymów, okalające świątynię.
Wcześniej, w 1817 roku w miejscu dawnej kaplicy wybudowano drewnianą plebanię, która spłonęła w czerwcu 1992 roku. W tym samym miejscu w latach 1992 – 2003 zbudowano nową plebanię.
Od 1992 roku prowadzone były remonty i prace konserwacyjne w świątyni. Pokryto miedzianą blachą hełm wieży, prezbiterium, nawę i krużganki (dawne soboty). Osuszono mury i przeprowadzono remont elewacji zewnętrznych oraz remont tynków wewnątrz kościoła, a także konserwację polichromii na ścianach i sklepieniach. Zrekonstruowano sklepienia w krużgankach. Ołtarz i krzyż poddano konserwacji, a także przeprowadzono remont i konserwację organów. Odnowiono również witraże i przeprowadzono konserwacją portalu świątyni.
Zadbano również o bezpieczeństwo kościoła i pątników, a także o ich wygodę. Wykonano mury oporowe zabezpieczające przed osuwaniem się ziemi. Zaimpregnowano drewnianą konstrukcję więźby dachowej. Założono monitoring pożarowy oraz instalację automatycznego gaszenia pożaru. Zmodernizowano również monitoring wizyjny.
Prace remontowe zakończono w 2011 roku.
Aby osoby słabsze mogły nawiedzić Marię Śnieżną, zrobiono nową, utwardzoną drogę z Marianówki do samego sanktuarium, gdzie zorganizowano niewielki parking. Droga jest na tyle wąska, że auta nie mogą się wyminąć, dlatego wprowadzono ruch wahadłowy. Z góry można zjeżdżać przez kwadrans po każdej pełnej godzinie. Pod górę ruch może się odbywać przez kwadrans od każdej pełnej godziny i 30 minut. Na wjazd autem na Górę Igliczną trzeba mieć zezwolenie od leśniczego z Marianówki.

Maria Śnieżna jest niezwykle popularnym sanktuarium, które odwiedzają nie tylko pątnicy, lecz także narciarze i turyści. Podobno przewodnicy, którzy przyprowadzą określoną liczbę grup, mogą otrzymać tytuł papieskiego przewodnika po sanktuariach Maryjnych.
Papież Jan Paweł II również odwiedzał Marię Śnieżną kilkakrotnie, jeszcze jako ksiądz, biskup i kardynał.

Jako papież osobiście ukoronował papieskimi koronami figurkę Matki Bożej Śnieżnej. Odbyło się to 21 czerwca 1983 roku we Wrocławiu, podczas drugiej pielgrzymki do kraju. Nadał Jej wówczas wezwanie Przyczyna Naszej Radości. Od tej pory pełna nazwa świątyni brzmi: Sanktuarium Matki Bożej Przyczyny Naszej Radości Maria Śnieżna.

Po remoncie kościółek prezentuje się pięknie w przepięknej scenerii Masywu Śnieżnika. Wznosi się na południowym tarasie Góry Iglicznej, na wysokości 770 m n.p.m.
Jest to późnobarokowa, murowana świątynia z niższym i węższym od nawy prezbiterium, skierowanym na południowy wschód. Kościół jest jednonawowy z dwuprzęsłową nawą, ściętą w narożach od strony prezbiterium. Prezbiterium jednoprzęsłowe z absydą. Dominantą świątyni jest czworoboczna, dwukondygnacyjna wieża, w dużej części wtopiona w korpus kościoła od strony północno-zachodniej. Jedynie niewielka część wieży wysunięta jest przed lico fasady.
Wieżę poprzedza zewnętrzna kruchta, przykryta beczkowym dachem. W tej kruchcie mieści się okrągłołukowy portal, flankowany parą pilastrów z korynckimi głowicami, zwieńczony tympanonem, wypełnionym kartuszem i wazami.
Od strony fasady i wzdłuż ścian bocznych, kościół opasany jest niskimi krużgankami z owalnymi oknami. Jedynie od strony prezbiterium znajduje się niska, okrągło zamknięta przybudówka, w której mieści się zakrystia.
Świątynię oświetlają jednakowe, półokrągło zamknięte okna prezbiterium i nawy, a tego samego kształtu i rozmiaru są również trzy okna dzwonne w drugiej kondygnacji wieży.
Wieża zwieńczona jest miedzianym, barokowym hełmem z latarnią. Nawę przykrywa wysoki dach dwuspadowy, w części południowo-wschodniej o pochyłej kalenicy. Nad prezbiterium również dach dwuspadowy, przechodzący nad absydą w wielopołaciowy. Zakrystię przykrywa dość płaski dach dwuspadowy przechodzący w części południowo-wschodniej w wielopołaciowy. Krużganki przykryte są dachami pulpitowymi, a zewnętrzna kruchta dachem beczkowym. Wszystkie dachy świątyni pokryte są blachą miedzianą.

Wnętrze kościoła przykrywają sklepienia kolebkowe, pokryte polichromią o motywach litanii loretańskiej. Prezbiterium sklepione jest polichromowaną kolebką z lunetami. Malowidła ścienne w świątyni pochodzą z 1897 roku.
Okna kościoła wypełniają witraże, wykonane w Monachium w latach 1903 – 1913. W witrażach w prezbiterium mieszczą się wizerunki rodziców Maryi – św. Anny i św. Joachima, natomiast w nawie – św. Józefa, św. Jerzego, św. Agnieszki i św. Barbary.
W tylnej części kościoła mieści się murowana empora chóru muzycznego, która zajmuje całą szerokość nawy. W środkowej części empora wystaje głęboko w nawę, ponieważ omija wieżę, w bocznych partiach cofa się ukośnie w kierunku ściany fasadowej kościoła. Empora wsparta jest po bokach na dwóch ślepych arkadach , usytuowanych ukośnie, oraz na środkowej arkadzie, w której mieści się kuta krata i drzwi prowadzące do kruchty podwieżowej. W centralnej części empory zainstalowane są neobarokowe organy, wykonane przez firmę Carl Berschdorf z Nysy.
W prezbiterium usytuowany jest neobarokowy ołtarz z 1897 roku, wykonany w pracowni Mayera w Monachium. W głównym polu ołtarza, w gablocie podtrzymywanej przez dwa anioły, umieszczona jest słynąca łaskami figurka Matki Bożej Śnieżnej. Jest to wierna kopia Matki Bożej z austriackiego sanktuarium w Mariazell, wykonana ok. 1750 roku w Austrii, przez nieznanego artystę. Płaskorzeźbiona figurka o wysokości 39 cm, przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Suknia Marii jest błękitna z motywem kwiatowym, natomiast sukienka Jezusa gładka, czerwona. Suknie obu postaci mają kształt trapezu z poziomymi złotymi pasami, imitującymi sznury z wisiorami. Postać Matki Bożej wsparta jest na konsoli w postaci trzech główek aniołków. W ołtarzu, powyżej gabloty z cudowną figurką, dwaj aniołowie trzymają koronę. W zwieńczeniu ołtarza mieści się serce przebite mieczem, na znak spełnienia się proroctwa Symeona „Twoje serce przeniknie miecz boleści”.
Ciekawa jest również, umieszczona na łuku tęczowym, płaskorzeźbiona i polichromowana scena koronacji Matki Bożej przez Trójcę Świętą na Królową Nieba i Ziemi.
Wizualną rolę ołtarzy bocznych pełnią figury Matki Bożej (z lewej) i Chrystusa (z prawej), umieszczone na konsolach, na tle malowanych nisz zdobionych złotym ornamentem. Figury te umieszczone są na skośnych ścianach, po bokach prezbiterium.
Poza cudowną figurką Marii Śnieżnej, świątynia posiada jeszcze kilka cennych rzeźb, jak Ukrzyżowanie z 1780 roku, czy Pieta z II połowy XVIII wieku.

Okalające kościół krużganki, wzniesione jako schronienie dla pątników, a także dające izolację termiczną kościołowi, kryją wiele niespodzianek. Są to pomieszczenia sklepione w XIX wieku sklepieniem kolebkowym i oświetlone owalnymi oknami, wypełnionymi witrażami o motywach litanii loretańskiej. W krużgankach tych czuje się żywy kult Maryi. Są tu liczne wota błagalne i dziękczynne, a na ścianach wiszą obrazy wotywne. Znajduje się tu również wystawa dotycząca dziejów sanktuarium Maria Śnieżna na Iglicznej. W prawym krużganku mieści się ruchoma szopka, wykonana przez o.o. Redemptorystów, którzy od 1977 roku opiekują się sanktuarium.
Wcześniej, w latach 1956 – 1977 Maria Śnieżna była pod opieką księży Towarzystwa Chrystusowego.

Spod sanktuarium na szczyt Góry Iglicznej prowadzi Droga Krzyżowa z 1821 roku, utworzona przez proboszcza Larischa. Stacje wykonane były z piaskowca, w kształcie krzyży z malowanymi na blasze obrazami olejnymi, wykonanymi przez Fugla. Obecnie zamiast obrazów na blasze, umieszczono współczesne obrazy Męki Pańskiej, zabezpieczone szybkami.

W sanktuarium Maria Śnieżna Msze Święte odprawiane są codziennie o godz. 12.00, w soboty, niedziele i święta o godz. 12.00 i 16.00. W dniu odpustów: Przyczyna Naszej Radości (przedostatnia niedziela czerwca) oraz Matki Bożej Śnieżnej (pierwsza niedziela sierpnia) Msze Święte sprawowane są o godz. 13.00.

Obok kościoła Matki Bożej Śnieżnej mieści się nowa plebania i dom pielgrzyma, a także schronisko turystyczne „Na Iglicznej” z 40 miejscami noclegowymi i restauracją, a także sklepik z pamiątkami.

Przez Górę Igliczną prowadzą z Międzygórza trzy szlaki turystyczne:
- żółty – z Międzygórza do Bystrzycy Kłodzkiej,
- zielony – z Międzygórza na Czarną Górę,
- czerwony – z Międzygórza do Długopola Zdroju.

Z tarasu obok sanktuarium rozpościerają się piękne, dalekie widoki na Ziemię Kłodzką, Rów Górnej Nysy i Góry Bystrzyckie, a także na Masyw Śnieżnika ze szczytami Śnieżnik i Czarna Góra.
Fotografie pochodzą sprzed remontu elewacji i otoczenia kościoła, a gospodarze nadal nie pozwalają fotografować wnętrz, a szkoda – bo piękne.